نهج البلاغه، منشور انسانیت
حکمت شصت و هشت ضرورت همراهی فقر با عفاف و غنا با شکر
به گزارش لباس دونی، قم فقیر در معرض آفات مختلفی مانند اظهار حاجت توأم با ذلت، دست بردن به سمت اموال حرام، ناسپاسی در مقابل خداوند و... قرار دارد؛ اما اگر خویشتن دار باشد نه دست حاجت به سمت لئیمان می برد و نه عزت نفس خویش را زیر پا می گذارد، نه آلوده حرام می شود و نه زبان به ناشکری می گشاید، ازاین رو عفت به معنای خویشتن داری، زینت فقر است،
در حکمت ۶۸ نهج البلاغه آمده است: «الْعَفَافُ زِینَةُ الْفَقْرِ، وَ الشُّکْرُ زِینَةُ الْغِنَی؛ خویشتن داری و عفت زینت فقر و شکرگزاری زینت غنا است.»
حجت الاسلام شکیبایی در گفتگو با ایسنا به تشریح حکمت ۶۸ نهج البلاغه امیرالمومنین (ع) پرداخته که شرح آن زیر آمده است:
فقیر در معرض آفات مختلفی مانند اظهار حاجت توأم با ذلت، دست بردن به سمت اموال حرام، ناسپاسی در مقابل خداوند و... قرار دارد؛ اما اگر خویشتن دار باشد نه دست حاجت به سمت لئیمان می برد و نه عزت نفس خویش را زیر پا می گذارد، نه آلوده حرام می شود و نه زبان به ناشکری می گشاید، ازاین رو عفت به معنای خویشتن داری، زینت فقر است، ازاین رو خداوند از این گونه فقیران در قرآن مجید با عظمت یاد کرده و می فرماید: «لِلْفُقَراءِ الَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الأْرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِیَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِیمَاهُمْ لاَ یَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا؛ (انفاق شما مخصوصاً باید) برای نیازمندانی باشد که در راه خدا در تنگنا قرار گرفتند (از وطن خود جهت شرکت در میدان جهاد آواره شده و در تأمین زندگی وامانده اند) آنها نمی توانند (برای تأمین روزی) مسافرتی کنند و از شدت خویشتن داری افراد ناآگاه آنها را بی نیاز می پندارند؛ اما آنها را از چهره هایشان می توانی بشناسی. آنان هیچگاه با اصرار چیزی از کسی نمی خواهند». این همان عفت است که زینت فقر است.»
البته باید توجه داشت که عفت معنای عام و معنای خاصی دارد: معنای خاص آن پاک دامنی در مقابل آلودگی های جنسی و معنای عام آن هرگونه خویشتن داری در مقابل گناه و کارهای زشت و پست است.
در حدیث دیگری از امام (ع) در غررالحکم می خوانیم: «مَنْ عَفَّ خَفَّ وِزْرُهُ وَعَظُمَ عِنْدَاللّهِ قَدْرُهُ؛ آن کس که عفاف پیشه کند بار گناهش سبک و قدر و مقامش در پیشگاه خدا افزون می شود.»
اما در مورد غنا که بهترین زینت شکرگزاری است؛ نه تنها شکر لفظی بلکه شکر عملی. اغنیا و ثروتمندانی که شکر عملی به جا می آورند، به نیازمندان کمک می کنند، در کارهای خیر و عام المنفعه سرمایه گذاری می نمایند، به آنها که وام می خواهند وام می دهند و حتی به کسانی که محتاج اند و روی سؤال ندارند به صورت پنهانی کمک می کنند آنها برترین زینت را در زندگی برای خود فراهم نموده اند، در پیشگاه خدا آبرومندند و در مقابل خلق خدا هم دارای شخصیت و آبرو و چه زینتی از این بالاتر.
اما اگر غنی راه طغیان پیش گیرد، در کمک به دیگران بخل بورزد، آلوده شهوات و عیش و نوش گردد، در نظر همه زشت و منفور خواهد شد.
البته همه باید شکر نعمت های خدا را به جا آورند؛ ولی این کار برای آنها که مشمول نعمت بیشتری هستند زیبنده تر، بلکه لازم تر است.
شکر نعمت را باید از پیامبران بزرگ الهی یاد گرفت، سلیمان که ملک و حکومت بی مانندی داشت و جن و انس سر بر فرمان او بودند و خیلی از قوای زمین و آسمان در خدمت او قرار داشتند هنگامی که می بیند یکی از شاگردانش به نام «آصف بن برخیا» چنان مقام والای روحانی پیدا کرده که می تواند تخت «بلقیس» را در یک چشم بر هم زدن از شهر سبأ به شام نزد وی حاضر کند می گوید: «هَذَا مِنْ فَضلِ رَبِّی لِیَبْلُوَنِی أَشْکُرُ أَمْ أَکْفُرُ؛ خداوند چنین نعمتی را در اختیار من گذاشته تا مرا بیازماید که آیا شکر نعمت به جای می آورم یا نه (و به یقین من شاکر و سپاس گزار او هستیم).»
شکرگزاری نه تنها برای غنی زینت، بلکه باعث فزونی نعمت است. رسول خدا (ص)» فرمود: «مَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَی عَبْد بَابَ شُکْر فَخَزَنَ عَنْهُ بَابَ الزِّیَادَةِ؛ خدا درِ شکرگزاری را به روی کسی نگشود که زیادی نعمت را از او باز دارد».
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب