شهر جهانی صنایع فرهنگی وارد مرحله اجرائی می شود
لباس دونی: معاون فرهنگی و توسعه پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی می گوید شهر جهانی صنایع فرهنگی از سال 1404 وارد مرحله اجرائی شدن می شود.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب – زینب رازدشت: برای توسعه صنایع خلاق و ایجاد اکوسیستم مناسب، نیاز است تمامی فعالان این حوزه همچون اصناف و تشکل های مرتبط، تولیدکنندگان، شرکت های خلاق و فناور، صادرکنندگان، سرمایه گذاران و تامین کنندگان مالی (بانک، صندوق ها و …)، نهادهای مرتبط حاکمیت (گمرک و... )، پارک های دانش و فناوری، مراکز علمی و پژوهشی و... که در این حوزه فعالیت می نمایند، در قالب یک شبکه منسجم همکاری کنند. در این راه، تعاملات بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و اتصال به شبکه های جهانی اولویت دارد.
به همین بهانه گفتگویی با عزیزاله جعفری معاون هماهنگی و توسعه پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی و مسئول دبیرخانه راه اندازی شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق ایران انجام داده ایم که بخش اول آن با عنوان «سهم ایران از صادرات جهانی صنایع خلاق ناچیز است» و بخش دوم آن با عنوان «فناوری نرم و صنایع خلاق؛ گنجینه ای لایتناهی در چشم انداز کلان» انتشار یافته است.
جعفری در بخش سوم این مصاحبه به اعلام آخرین اخبار شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم، صنایع فرهنگی و خلاق ایران پرداخت و توضیحاتی درباره ی آن ارائه نمود.
مشروح بخش سوم این گفتگو را در ادامه می خوانید؛
* شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی و خلاق ایران حالا در چه وضعیتی است؟
دهکده نوآوری و فناوری نرم، صنایع فرهنگی و خلاق که به عنوان یک ایده اولیه شروع شد، حالا به شهر جهانی نوآوری و فناوری تبدیل گشته است. این تغییر نام توسط شورایعالی انقلاب فرهنگی انجام شد؛ اما ماموریت اصلی یعنی تقویت صادرات صنایع فرهنگی خلاق و گسترش تعاملات و همکاریهای بین المللی، بدون هیچ تغییری ادامه پیدا کرده است. تنها تفاوت در عنوان جدید آنست.
البته دهکده های نوآوری و فناوری بازهم باقی هستند، اما فعالیت شان به استانها منتقل شده است. برنامه ریزی شده که شهر جهانی در تهران مستقر باشد و به موازات آن، دهکده های نوآوری و فناوری نیز در استان هایی که ظرفیتهای لازم را دارند، ایجاد شوند. برای نمونه، مشهد، اصفهان، تبریز و یزد همچون استان هایی هستند که اولویت بالایی در این طرح دارند. تعدادی از این استانها، مانند مشهد، حتی درخواست رسمی داده اند و اقداماتی همچون انجام طرح های مطالعاتی و سایر فعالیتهای مرتبط را پیش برده اند.
پیشنهاد مطرح شده این است که هر استان بر طبق توانمندی های خود، یک دهکده نوآوری و فناوری مستقل داشته باشد؛ البته این دهکده ها همگی زیرمجموعه شبکه کلی و هماهنگ شده ای خواهند بود که مستقر در تهران است.
در طولانی مدت نیز هدف این است که این دهکده ها به مناطق ویژه اقتصادی برای صنایع خلاق و فرهنگی تبدیل شوند. برای نمونه، مناطقی مثل مشهد یا تبریز با استفاده از ظرفیتهای خود و همسایگان شان می توانند وارد این عرصه شوند. شبکه کلی مدیریت و هماهنگی نیز حفظ خواهد شد تا مسیر توسعه یکپارچه بماند.
با تشکیل هیات امنا شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم، صنایع فرهنگی و خلاق ایران، روند مدیریت کلان توسعه اقتصاد، اشتغال و صادرات صنایع فرهنگی و خلاق ایران در سطح کشور مشخص می شود. با عنایت به مزیت ها و پتانسیل های هر استان، بهتر است تعدادی از صنایع فرهنگی بصورت متمرکز به مناطق خاصی واگذار شوند. بطورمثال قسمتی از این صنایع می تواند در شهر مشهد، اصفهان یا سایر مراکز استانها متمرکز باشد.
ایده و طرح راه اندازی شهر جهانی نوآوری و فناوری های نرم، صنایع فرهنگی و خلاق ایران، اولین بار در جلسه شماره ۴۶۱ به تاریخ ۱۷ بهمن سال ۱۴۰۲ شورای معین شورایعالی انقلاب فرهنگی (بنا به پیشنهاد شورای هنر) تأیید و تصویب گردید. طرح شهر جهانی نوآوری و فناوری بعد از بحث و بررسی، در جلسه شماره ۸۹۶ به تاریخ ۲۴ بهمن سال ۱۴۰۳ شورایعالی انقلاب فرهنگی به تصویب غائی و قطعی رسید و اهداف و ماموریت های مشخصی برای آن درنظر گرفته شد.
این طرح با هدف ایجاد زیرساختی یکپارچه برای تجارت و صادرات کالاها و خدمات خلاق جمهوری اسلامی ایران طراحی و تصویب شده است. ماموریت اصلی آن شامل سازماندهی تولید، عرضه و بازاریابی کالاها و خدمات فرهنگی و خلاق در سطح کشور، ایجاد و تثبیت اشتغال در این عرصه و همین طور تقویت قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است.
علاوه بر این، وظایف مشخصی نیز در قالب تبصره ها تعریف شده است. همچون باید مجموعه مطالعات تکمیلی صورت گیرد. این مطالعات مربوط به بررسی هزینه ها، نیازمندی های زمین، پروسه راه اندازی و ساختارهای تشکیلاتی مرتبط می باشد. همین طور برنامه ریزی برای استفاده از تجربیات سایر کشورها نیز قسمتی از این مطالعات خواهد بود.
اساسنامه این طرح باید غائی و تصویب شود. مجموعه مطالعات گسترده ای در این حوزه انجام شده، خصوصاً با محوریت موضوعات اقتصادی و صادراتی. ماموریت راهبری و مدیریت این مگا پروژه ملی و بین المللی نیز به پارک ملی علوم و فناوری نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی سپرده شده است.
ما برمبنای پیشنهاداتی که عنوان شد، فعالیتهای لازم را انجام داده ایم. البته یکی از این ها، انتخاب و اختصاص زمین مورد نیاز برای شهر جهانی نوآوری و فناوری در شهر تهران است. انتخابهای مختلفی بوسیله نهادهای مختلف حاکمیت و بخشهای نیمه دولتی برای زمین مطرح شده و درحال مذاکره و غائی کردن آن هستیم.
موضوع دیگر در رابطه با اساسنامه ای است که تهیه و به شورایعالی انقلاب فرهنگی ارسال کرده ایم. تصویب این اساسنامه گام مهمی است، برای اینکه بعد از آن تمام امور اجرائی پروژه مشخص و ساختارمند می شود. باید هیات مدیره شکل بگیرد، مدیرعامل انتخاب گردد و سپس کارهایی مانند آماده سازی زمین، ایجاد زیرساخت ها، جذب سرمایه گذار و استقرار غائی عملیاتی شوند.
* آیا از استانهای مختلف درخواست هایی داشته اید؟
در همین راستا، درخواست های مختلفی از استانهای گوناگون دریافت کرده ایم که درحال بررسی و پیگیری آنها هستیم. ما بر طبق مبانی علمی و دانشی که مطالعه کردیم و تجربیات جهانی مشابه این حوزه را بررسی نمودیم، تلاش داریم با بوجودآوردن این «شهر جهانی نوآوری و فناوری»، بستری برای توسعه فناوری های نرم، صنایع فرهنگی و خلاق جمهوری اسلامی ایران فراهم نماییم. هدف این است که طی چند سال آینده تحولی در عرصه اقتصاد، اشتغال و صادرات صنایع خلاق و فرهنگی کشور رقم بخورد که بطور قطع این اتفاق خواهد افتاد.
در برخی حوزه ها، همکاری دولت و سایر نهادها ضروریست تا تغییرات مؤثری ایجاد شود. این مساله خصوصاً در صنایعی که به فناوری های نوظهور مانند هوش مصنوعی مرتبط هستند، اهمیت بیشتری پیدا می کند.
نیاز مبرم به اسناد راهبردی در عرصه توسعه زیر شاخه های صنایع خلاق احساس می شود تا نقشه راه توسعه این حوزه ها مشخص گردد. به ویژه در زیرشاخه هایی با ابعاد هنری و فرهنگی، مفهوم نوآوری و فناوری باید به شکل جدی وارد شود. یکی دیگر از ضرورت ها بررسی تجربیات جهانی و تطبیق آنها با ظرفیت ها و توانایی های داخل کشور است تا بدانیم چطور می توان در راه توسعه قدم برداشت برای مثال، چند وقت پیش دولت ایالات متحده آمریکا اعلام نمود که در نظر دارد ۵۰۰ میلیارد دلار برای توسعه هوش مصنوعی سرمایه گذاری کند. همین طور رییس جمهور فرانسه خبر از برنامه ریزی برای اختصاص ۱۰۹ میلیارد دلار در همین حوزه دارد. این ها نشان داده است که یک نیاز اساسی شناسایی شده و کشورهای پیشرفته درحال اقدام جدی برای پاسخ به آن هستند.
در کشور ما نیز این نیاز شناسایی شده است. به عنوان جهاد دانشگاهی و پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی، مطالعات دقیق و جامعی انجام داده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که برای تحقق این اهداف، سطح مداخلات دولت باید تعریف شده و محدود باشد.
* نقش دولت در این حوزه چیست؟
بر اساس پیش بینی های ما، نقش دولت در این پروسه تهیه زمین و فراهم سازی زیرساخت های اولیه است، درحالی که سرمایه گذاری اصلی برعهده بخش خصوصی خواهد بود. این تصمیم برمبنای تجربه های گذشته دولت در اجرای پروژه ها و نیز محدودیت های اقتصادی اتخاذ شده است. بنابراین، پیشنهاد ما این است که اجرای پروژه ها بطورکامل به بخش خصوصی واگذار شود تا بازدهی بهینه حاصل شود.
پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی وظیفه راهبری و هدایت کلان این طرح را بر عهده دارد. ما برای این مساله پهنه های مختلفی درنظر گرفته ایم که تا حالا حدود ۱۸ پهنه پیش بینی شده است. به عنوان نمونه، یکی از پهنه ها مختص مرکز نمایشگاهی و همایش های بین المللی، هتل ها و کریدور صادراتی است. دراین میان، یکی از حوزه های اصلی، اقتصاد فرهنگ و هنر است که هسته ای مهم در این طرح بحساب می آید.
بخش دیگری به دانشگاه ها و پارک هایی اختصاص داده شده که در این مناطق مستقر خواهند شد و ظرفیتهای قابل توجهی را ایجاد می کنند. همین طور پهنه ای برای حوزه مدل و لباس به عنوان یکی از محورها و حوزه های اقتصادی ما پیش بینی شده است. در بخش سرمایه گذاری نیز فضایی برای جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی درنظر گرفته شده است.
همچنین در عرصه تعاملات اقتصادی برپایه فناوری نرم، دیجیتال و هوش مصنوعی برنامه ریزی های خاصی انجام شده است. مجموعه ای از شرکتها در این پهنه ها یا مناطق مستقر خواهند شد که قسمتی از آنها شامل صنایع دستی و هنرهای تجسمی هستند. هدف ما ایجاد زیست بومی برای توسعه صادرات است که تمام بازیگران اصلی این حوزه—چه از بخش دولتی و چه خصوصی—در آن حضور داشته باشند. این زیست بوم مقرر است به تسریع فرآیندها کمک نماید، مدیریت مناسبی اعمال کرده و سیستم موجود را تقویت کند تا در آینده شاهد تحولات بزرگ تری باشیم.
* برای توسعه صنایع خلاق و ایجاد اکوسیستم مناسب چه باید کرد؟
برای توسعه صنایع خلاق و ایجاد اکوسیستم مناسب، نیاز است تمامی فعالان این حوزه همچون اصناف و تشکل های مرتبط، تولیدکنندگان، شرکت های خلاق و فناور، صادرکنندگان، سرمایه گذاران و تامین کنندگان مالی (بانک، صندوق ها و …)، نهادهای مرتبط حاکمیت (گمرک و... )، پارک های دانش و فناوری، مراکز علمی و پژوهشی و... که در این حوزه فعالیت می نمایند، در قالب یک شبکه منسجم همکاری کنند. در این راه، تعاملات بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و اتصال به شبکه های جهانی اولویت دارد. همین طور بررسی زنجیره ارزش و شناسایی نقاط ضعف، فرصتی برای اصلاح و ارتقاء فراهم می کند؛ همچون در عرصه هایی مثل گمرکات، قوانین مالیاتی و تامین بودجه.
این اکوسیستم تنها زمانی کارآمد خواهد بود که تمامی عوامل مورد نیاز برای رشد صنایع خلاق، همچون شبکه های ارتباطی جهانی، قوانین تسهیل شده و منابع پشتیبانی مناسب، به درستی تامین شوند. نکته حیاتی این است که هر بخش از این زنجیره اگر مبتلا به اختلال شود، روند توسعه ضعیف خواهد شد.
این ساختار در مناطقی مثل شهر تهران و تعدادی از مراکز استانهای منتخب و مستعد شکل می گیرد. ظرفیتهای بین المللی همچون رایزن های فرهنگی و سفارت خانه ها می توانند به عنوان هاب هایی برای تعاملات بین المللی عمل کنند. این محل ها حتی قابلیت برگزاری نمایشگاه هایی بصورت هفتگی، ماهیانه یا دائمی را دارند. صنایع خلاق ایرانی با استفاده از این زیرساخت ها می توانند فرصت هایی برای حضور در بازارهای جهانی به دست آورند و فرهنگ و تمدن ایران را بیشتر نمایان کنند.
برای روشن شدن این مساله می توان اکوسیستم را به یک موجود زنده تشبیه کرد؛ همانطور که یک گیاه برای رشد به آب، خاک مناسب، نور آفتاب و دمای مطلوب نیاز دارد، توسعه و رشد صنایع خلاق نیز نیازمند تامین تمامی عناصر حیاتی می باشد. اگر این شرایط به درستی فراهم گردد، نه فقط این صنایع رشد کرده و بازار کار ایجاد می کنند، بلکه به افزایش تولید ناخالص داخلی و حضور ایران در حوزه بین المللی کمک می کنند.
این رویکرد نه فقط موجب بهره برداری از ظرفیتهای داخلی می شود، بلکه امکان صادرات مجدد برای کالاها و خدمات صنایع خلاق کشورهای همسایه را نیز فراهم می آورد. نمونه موفق چنین مدلی را می توان در صنعت حمل و نقل هوایی امارات مشاهده کرد که به یکی از اصلی ترین هاب های منطقه ای و بین المللی تبدیل گشته است. اگر این سازوکار در صنایع خلاق ایران ایجاد شود، مسیری برای صادرات کالاها و خدمات فرهنگی شکل می گیرد که ما آنرا "کریدور و هاب صادراتی صنایع فرهنگی و خلاق ایران" نامیده ایم.
در نهایت، این اکوسیستم باید محلی برای استقرار شرکت های فناور و خلاق باشد که در عرصه اقتصاد فرهنگ و صنایع فرهنگی فعالیت دارند. پیش بینی شده است که بخشهایی مختص فروش و نمایش توانمندی های این شرکتها اختصاص داده شود. هدف نهایی، ایجاد یک پلت فرم جامع برای هم افزایی میان فعالان داخلی و مشارکت با بازارهای جهانی است تا ارزش افزوده ای پایدار برای اقتصاد کشور ایجاد شود.
برای توسعه صادرات صنایع فرهنگی و خلاق ایران، تعاملات و همکاریهای بین المللی با شرکتها و پلت فرم های عرضه و فروش جهانی کالا و خدمات از اولویت ویژه ای برخوردار می باشد. این تعاملات اقتصادی ابتدا با همسایگان، سپس کشورهایی که برمبنای توافق نامه ها یا زمینه های فرهنگی مشترک، امکان تعامل بیشتری دارند، صورت می گیرد. در بررسی فعالیتهای در رابطه با اعضاء «بریکس»، اشاره شد که تعاملات با اعضاء این گروه درحال ایجاد است و تعدادی از کشورها نیز اعلام آمادگی کرده اند. تنها مانع، تصویب اساسنامه شهر جهانی نوآوری و فناوری در شورایعالی انقلاب فرهنگی است و بمحض غائی شدن، مقدمات اجرائی به سرعت فراهم خواهد شد.
مساحتی در حدود ۵۰ الی ۳۰۰ هکتار زمین برای ایجاد فضاهای کاربردی مختلف برای پهنه های مختلف اقتصادی شهر جهانی نوآوری و فناوری و دهکدههای استانی پیش بینی شده است. بااینکه حداقل مساحت ۵۰ هکتار در استانها کفایت می کند، اما طرح اصلی برای حدود ۳۰۰ هکتار در شهر تهران تعریف شده که می تواند پاسخگوی توسعه آینده باشد. بخش های مختلف این زمین ها شامل پهنه یا محلی برای نمایش مراسم ها، جشن ها، صنایع دستی، غذاهای محلی، سالن های سینما و تئاتر، و حتی امکاناتی برای برگزاری همایش ها طراحی شده است. همین طور بخشی یا پهنه ای برای معرفی آداب و رسوم کشورهای عضو بریکس و سایر کشورهای خارجی نیز اختصاص یافته تا تبادل فرهنگی میان کشورها تقویت شود.
همچنین از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور که تعداد آنها بین چهار تا ده میلیون نفر تخمین زده می شود، استفاده خواهد شد. بر طبق آمارها، این جامعه سرمایه ای حدود ۱۷۰۰ میلیارد دلار در اختیار دارد. ایده این است که تنها یک درصد این سرمایه ها وارد کشور شود که معادل ۱۷ میلیارد دلار خواهد بود. برای این منظور، فضایی به فعالیت کارآفرینان و سرمایه گذاران ایرانی خارج از کشور اختصاص خواهد یافت که می توانند اهمیت بالای ی در توسعه صادرات صنایع فرهنگی و خلاق ایران ایفا کنند.
شهر جهانی نوآوری و فناوری به همراه دهکده های استانی، با هدف تبدیل شدن به یک مرکز چندمنظوره طراحی شده است؛ جایی برای تعاملات جهانی، تقویت اقتصاد داخلی و گسترش نفوذ فرهنگی ایران در سطح بین المللی است.
* فکر می کنید در سال ۱۴۰۴ شاهد اجرائی شدن این طرح باشیم؟
ان شاءالله از سال ۱۴۰۴ شاهد اجرائی شدن این طرح خواهیم بود. در حقیقت، بمحض این که اساسنامه ای که به شورایعالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد داده ایم به تصویب برسد، شروع رسمی فعالیتهای شهر جهانی آغاز می شود. اقدامات اجرائی پیش بینی شده و ساختار و تشکیلات لازم مشخص شده اند. بازوی اجرائی آن نیز همانطور که اشاره کردم، پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی است.
لازم است ما در عرصه های مختلف ورود نماییم و بازارهای بالقوه را بررسی نماییم. هم اکنون، ایران با جمعیت نزدیک به ۹۰ میلیون نفر یکی از بازارهای اصلی داخلی بحساب می آید. اما اگر به بازارهای منطقه ای نگاه نماییم، ما ۱۵ کشور همسایه داریم که جمعیت مجموع آنها حدود ۵۶۰ میلیون نفر است؛ این ها جزو اولویت های اصلی ما هستند. علاوه بر این، اعضاء اکو با جمعیتی نزدیک به ۴۵۰ میلیون نفر و سپس کشورهای عضو بریکس که ما اخیراً به آن ملحق شده ایم با جمعیتی بالاتر از ۳ میلیارد نفر نیز از لایه های مهم بازارهای هدف هستند. همین طور کشورهای مسلمان با جمعیتی بالاتر از ۲ میلیارد نفر نیز از دیگر بازارهای مورد نظر ما خواهند بود، چونکه محصولات صنایع فرهنگی و خلاق ما ممکنست بسیار مورد استقبال این کشورها قرار می گیرند.
حالا اگر بخواهیم نگاهی به حجم سرمایه گذاری بیندازیم، طبق برآوردها، راه اندازی شهر جهانی حدود ۳۵۰ میلیون الی ۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری مورد نیاز است که عمدتا بوسیله بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی تامین خواهد شد. این پروژه به ایجاد اشتغال گسترده منجر می شود. به طور معمول هر یک میلیارد دلار صادرات می تواند بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار شغل به وجود بیاورد، اما در عرصه صنایع خلاق این رقم احیانا نزدیک به ۱۰۰ هزار شغل خواهد بود، چون این صنعت برخلاف حوزه هایی مثل پتروشیمی یا نفت نیاز به سرمایه گذاری های سنگین ندارد.
همچنین برای مدیریت این شهر جهانی ساختاری حرفه ای تعریف شده است. ارکان اصلی آن شامل هیات امنا، هیات مدیره، مدیرعامل و بازرس قانونی خواهد بود. وزارتخانه هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جهاد دانشگاهی و پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی نقش کلیدی در این پروژه خواهند داشت. علاوه بر این، وزارت عتف، وزارت صمت، سازمان برنامه و بودجه، معاونت علمی و فناوری و اتاق تجاری نیز برای پیشبرد امور مربوط به صادرات در این طرح مشارکت خواهند داشت. تمام نهادهای اثرگذار همچون مجلس شورای اسلامی، دولت و وزارتخانه های مرتبط وظایف مشخصی دارند: از صدور مجوزها گرفته تا حمایت مالی و فراهم کردن زمین مناسب برای ایجاد زیرساخت ها.
ما کار روی پلت فرم های مختلف در رابطه با صنایع فرهنگی و خلاق را آغاز نموده ایم و یکی از اولویت های اصلی ما برای سال آینده این است که شرکتها و پلت فرم های فعال در عرصه صادرات صنایع خلاق را شناسایی نماییم. در حقیقت، این می تواند نوعی فراخوان باشد برای تمام شرکتها و پلت فرم هایی که در این عرصه فعالیت دارند تا همکاری مشترکی را با آنها شکل دهیم. پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی نیز با تمام ظرفیتهای خود جهت کمک به پیشرفت این شرکتها وارد عمل خواهد شد. هدف این است که همزمان با توسعه شهر جهانی، فعالیتهای این مجموعه ها گسترش یابد و رونق پیدا کند.
در این مسیر، تلاش ما بر ایجاد تعامل و انعقاد تفاهمنامه با این شرکتها و پلت فرم ها متمرکز است. همچنین، در سطح بعدی، به فکر همکاری با تشکل ها، اصناف و نهادهای مرتبط هستیم. بطور دقیق تر، بطورمثال در صنعت سینما، وضعیت فعلی نشان داده است با پیشرفت هوش مصنوعی و فناوری، سیستم های قبلی دیگر پاسخگو نیستند. خانه سینما نیز اعلام نموده که مدلهای سنتی تولید فیلم دیگر جواب نمی دهند و باید مرکزی جهت استفاده از تکنولوژی های جدید و بهره مندی از تجربیات جهانی ایجاد شود.
* در این حوزه نیازمند چه حمایت هایی هستیم؟
در سطح حاکمیت، از مجلس شورای اسلامی گرفته تا دولت و وزارتخانه ها، مذاکراتی برای تامین و اختصاص اعتبارات و زمین مورد نیاز را آغاز نموده ایم تا حمایت های لازم را جلب نماییم. هرچند به این حمایت ها وابسته نیستیم و از لایه های مختلف کار خودرا آغاز کرده ایم.
برای تقویت این فرایند، نمونه هایی از پروژه های مشابه جهانی را بررسی نموده ایم که پیشگامان تحولات اقتصادی و فناوری بوده اند. یکی از این نمونه ها سیلیکون ولی در ایالت کالیفرنیای آمریکاست که فعالیت خودرا از دهه ۱۹۵۰ شروع کرد. آنها با بوجودآوردن مرکز نوآوری و تحول اقتصادی توانستند پیشرفت شایان توجهی داشته باشند. امروزه بالاتر از ۶۷ هزار هکتار زمین در اختیار این منطقه قرار دارد و شرکت های بزرگی همچون اپل، گوگل و فیس بوک یا در آن جا تأسیس شده اند یا بخشهایی از فعالیت خودرا به آن اختصاص داده اند.
نمونه دیگری که می توان به آن اشاره نمود «شهر رسانه ای» در انگلیس است که در سال ۲۰۰۰ بنیان گذاری شد. این پروژه با اختصاص ۲۰۰ هکتار زمین به مجموعه هایی مانند بی بی سی و آی تی وی شکل گرفت و به سرعت به یکی از مراکز مهم رسانه ای اروپا تبدیل شد.
پروژه ما نیز مقرر است با تمرکز لیزری بر صادرات کالاها و خدمات صنایع فرهنگی و خلاق، یک جهش قابل توجه ای ایجاد نماید. بررسی ها نشان داده است کشورهایی که توانسته اند توسعه اقتصادی جهشی داشته باشند، به طور معمول بر یک یا چند حوزه اقتصادی دارای مزیت های برجسته بصورت ویژه تمرکز کرده اند. امیدواریم این شیوه نیز بتواند موفقیت پروژه ما را تضمین کند.
در سال ۱۹۹۹، دبی مبادرت به تأسیس یک شهر اینترنتی (دبی اینترنت سیتی) با هدف تبدیل شدن به یک قطب فناوری در منطقه خاورمیانه کرد. در شهر اینترنتی دبی بالاتر از ۸۵۰ شرکت، همچون ۲۰۰ شرکت بین المللی برجسته، مشغول فعالیت هستند. این شهر اینترنتی یکی از نمونه های موفق در عرصه فناوری و نوآوری است که نشان دهنده اهمیت ایجاد زیرساخت های پایدار و متمرکز در این حوزه می باشد.
از سوی دیگر، شهر هوشمند سونگدو کره جنوبی نیز در مساحتی حدود ۱۵۰۰ هکتار تأسیس شده و با در اختیار داشتن زیرساخت های پیشرفته دیجیتال، به شکل جدی کیفیت زندگی و نوآوری را ارتقا داده است. سنگاپور هم که از دهه ۱۹۹۰ پروژه شهر علمی خودرا استارت زد، توانسته دستاوردهای بزرگی در عرصه فناوری و نوآوری داشته باشد. حتی هندوستان هم با تأسیس شهر رسانه ای در سال ۲۰۰۰ موفق شده صنعت سینمای خودرا توسعه دهد و از نتایج آن بهره برداری کند. همین طور ۳۴۳ منطقه فرهنگی منحصر به فرد در سراسر ایالات متحده آمریکا (با تمر کز در ۱۸ ایالت) برای توسعه اقتصادی و ایجاد هم افزایی بین هنر و سایر مشاغل، بهبود کیفیت زندگی برای ساکنان، جذب گردشگری و ایجاد غرور ملی شکل گرفته و درحال فعالیت است.
اما در کشور ما هنوز گام جدی برای توسعه صنایع فرهنگی و خلاق برداشته نشده است. با وجود فرصت ها و ظرفیتهای موجود، مشکلاتی مانند در اولویت نبودن اقتصاد، اشتغال و صادرات صنایع فرهنگی و خلاق در نگاه و اندیشه تصمیم سازان و تصمیم گیرندگان کلان کشور، پراکندگی فعالیتها، نبود تمرکز و موازی کاری، توسعه در این عرصه را گرفتار چالش کرده است. خیلی از نهادهای فعال در این حوزه بطور جداگانه و بدون هماهنگی عمل می کنند، که این مساله موجب کاهش اثربخشی کلی شده است.
تجربه جهانی گویای آن می باشد که دولت ها نقش تسهیلگر دارند و اجرای پروژه ها باید توسط بخش خصوصی هدایت شود. بنابراین، ضروریست که ظرفیتهای موجود کشور تجمیع شوند و یک نهاد توسعه گر برای هدایت فعالیتها شکل گیرد. شهر جهانی نوآوری و فناوری می تواند به عنوان یک نقطه شروع برای انسجام بخشی به سیاستها و اقدامات حوزه صادرات صنایع فرهنگی و خلاق عمل کرده و سپس نتایج آن به سایر استانها گسترش یابد.
دهکده نوآوری و فناوری نرم، صنایع فرهنگی و خلاق که به عنوان یک ایده اولیه شروع شد، حالا به شهر جهانی نوآوری و فناوری تبدیل گشته است. این تغییر نام توسط شورایعالی انقلاب فرهنگی انجام شد؛ اما ماموریت اصلی یعنی تقویت صادرات صنایع فرهنگی خلاق و گسترش تعاملات و همکاریهای بین المللی، بدون هیچ تغییری ادامه پیدا کرده است. تنها تفاوت در عنوان جدید آنست در آغاز کار، کسی به ما مأموریتی مستقیم نداد، اما ماهیت جهاد دانشگاهی، که یکی از وظایفش بررسی و پیگیری امور بر زمین مانده حاکمیت است، ما را سوق داد تا وارد این حوزه شویم. یکی از نمونه های موفق این تلاش، ایجاد همین پارک علم و فناوری بود که در قالب ایده ای دانشگاهی شکل گرفت و با حمایت های لازم به نتیجه رسید. حال اگر نظام حاکمیت بخواهد از ما حمایت یا همکاری داشته باشد، می توانیم کارها را با تمرکز بیشتری پیش ببریم. حتی در نبود چنین حمایتی، ما متوقف نمی شویم و مسیر خودمان را ادامه خواهیم داد. هدف این است که با ایجاد یک نهاد متمرکز یا غیرمتمرکز، کارها به عاقبت برسد.
تصمیم جهاد دانشگاهی و پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی برای پیگیری این پروژه نیز قدمی رو به جلو است. به هر صورت، ترجیح داریم که این پروسه با هماهنگی و برنامه ریزی بهتر صورت گیرد.
بر اساس مطالعات انجام شده، خیلی از کشورهای جهان برای توسعه علم و فناوری خود اسناد ملی تهیه می کنند و سپس این اسناد را به لایه های بیشتر تفکیک کرده و برای حوزه های خاص مانند صنایع خلاق متناسب سازی می کنند. برای نمونه، چین علاوه بر سند ملی توسعه نوآوری، اسناد جداگانه ای برای زیرشاخه هایی نظیر انیمیشن، بازیهای دیجیتال، صنعت چاپ، سینما و تلویزیون تدوین کرده است. همین طور در سطح ایالتی یا استانی نیز متناسب با ظرفیت ها برنامه ریزی جداگانه ای صورت می گیرد.
متأسفانه یکی از خلأهای موجود در کشور ما نبود چنین نظام مدونی است. نیاز مبرم به اسناد راهبردی در عرصه توسعه زیر شاخه های صنایع خلاق احساس می شود تا نقشه راه توسعه این حوزه ها مشخص گردد. به ویژه در زیرشاخه هایی با ابعاد هنری و فرهنگی، مفهوم نوآوری و فناوری باید به شکل جدی وارد شود. یکی دیگر از ضرورت ها بررسی تجربیات جهانی و تطبیق آنها با ظرفیت ها و توانایی های داخل کشور است تا بدانیم چطور می توان در راه توسعه قدم برداشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب