برگی از تاریخ

وضعیت نفس گیر یک عملیات

وضعیت نفس گیر یک عملیات

به گزارش لباس دونی، شدت حملات شیمیایی دشمن و صدمات انسانی آنرا راوی لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) چنین توصیف کرده است: تمام منطقه از عامل شیمیایی آکنده شده بود؛ گازها حالت خفگی بوجود آورده بود به طوری تنفس را به سختی امکان پذیر کرده بود و حتی در مواردی امکان آنرا سلب می کرد، بنابراین بامداد که نیروها از خواب بلند شده بودند؛ یا منگ بودند یا این که از حال می رفتند و به شهدای دیگر حاصل از تک شیمیایی گسترده می پیوستند.



به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا، در سحرگاه روز (۱۸ فروردین ۱۳۶۶) عملیات «کربلای ۸» با رمز «یا صاحب الزمان (عج)» در منطقه عمومی شرق بصره (شلمچه) با هدف تصرف کانال زوجی و عبور از آن به همت یگان های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با فرماندهی قرارگاه های کربلا و قدس شروع شد. قرارگاه خاتم الانبیا (ص) دلیل اجرای این عملیات را پاسخ گویی به شرارت های اخیر دشمن در حمله به منابع اقتصادی کشورمان و برهم زدن امنیت کشتی رانی در خلیج فارس اعلام نمود.

در این عملیات دشمن غافلگیر شد و در ساعات اولیه توان هیچ گونه عکس العملی را نداشت. اجرای عملیات های مختلف در منطقه شرق بصره، فرصت بازسازی را از دشمن گرفته و با آغاز عملیات کربلای ۸، کلیه احتیاط ها و یگان های مانوری دشمن که در خارج از منطقه عملیاتی و درحال بازسازی بودند، به منطقه عملیاتی گسیل شدند که نشان غافلگیری دشمن در این عملیات بود.

عملیات کربلای ۸ بعد از عملیات تکمیلی کربلای ۵ (۳ تا ۱۳ اسفند ۱۳۶۵)، در دو محور طراحی شده بود تا با دو قرارگاه اجرا شود: محور اول، آب گرفتگی شمال بوبیان با فرماندهی و هدایت قرارگاه قدس و محور دوم، حد فاصل کانال ماهی تا جاده شلمچه –تنومه (غرب کانال ماهی) با فرماندهی و هدایت قرارگاه کربلا. در این عملیات، مأموریت اصلی به قرارگاه کربلا و مأموریت پشتیبانی به قرارگاه قدس سپرده شده بود.

قرارگاه قدس با تیپ ۱۸ الغدیر، لشکر ۲۱ امام رضا (ع) و تیپ ۳۲ انصار الحسین (ع) مأموریت خویش را در ضلع شرقی کانال ماهی در محور غربی بوبیان با هدف بهبود وضعیت خودی در جناح راست عملیات و شرق کانال پرورش ماهی، انجام می داد و قرارگاه کربلا با در اختیار داشتن پنج یگان اصلی به نامهای ۱۹ فجر، ۱۰ سیدالشهدا (ع)، ۲۵ کربلا، ۳۳ المهدی و ۳۱ عاشورا و سه یگان پشتیبانی، مسئولیت عمل در غرب کانال ماهی را بر عهده داشت.

هدف قرارگاه کربلا، تأمین کانال زوجی و تصرف دو خاکریز حمزه (خط ۱۰۰۰) و توحید (خط ۱۵۰۰) بعنوان اهداف مراحل اول و دوم تعیین شده بود. حساسیت شمال آب گرفتگی بوبیان برای دشمن، سبب می شد که با عملیات قرارگاه قدس در این منطقه، از فشار دشمن بر غرب کانال پرورش ماهی کاسته شده و آتش او هم در دو محور تجزیه گردد، ضمن آن که موفقیت در آن منطقه، به آزادسازی زمینهای جدیدی می انجامید که می توانست جای پای مناسبی برای مراحل بعدی عملیات باشد.

در محور قرارگاه کربلا هم اتکای جناح راست عملیات به کانال پرورش ماهی و فاصله کوتاه خط خودی تا کانال زوجی ازجمله مزیت ها شمرده می شد، همینطور با پیشروی در این منطقه، چرخش به سمت چپ امکان پذیر می شد که می توانست در مراحل بعدی عملیات مؤثر باشد.

از سوی دیگر، خط اول قرارگاه کربلا با پل کانال پرورش ماهی فاصله چندانی نداشت و در صورت دستیابی به پل، الحاق بین این قرارگاه و قرارگاه قدس انجام می گرفت و امکان بهره برداری از زمین شرق کانال پرورش ماهی بعنوان منطقه دیگری برای عقبه قرارگاه کربلا میسر می شد. درعین حال به علت مشکلات و موانع فراوان و تردیدهای موجود، اجرای این طرح چشم انداز روشنی نداشت.



شگفتی از غفلت دشمن

در ساعت ۲۴ نیمه شب نیروهای هفت لشکر و تیپ سپاه با تجهیزات کامل پشت خاکریزها منتظر دستور فرماندهان خود جهت حمله به دشمن بودند. با تدبیر فرماندهان در قرارگاه کربلا، همه یگان ها از دو ساعت قبل، جنگ الکترونیک را ضد دشمن آغاز کردند، اما در خطوط دشمن هیچ گونه حرکتی که حاکی از حساس شدن او باشد، دیده نمی شد.

فرمانده لشکر ۳۳ المهدی (برادر اسدی) در تماسی با قرارگاه کربلا اوضاع را غیرعادی و مشکوک توصیف کرد. هرچند این سکون و سکوت دشمن سبب تعجب مسؤلان قرارگاه شد، ولی حساسیت خاصی را هم در آنها ایجاد نکرد. به صورتی که سه دقیقه پیش از شروع عملیات، فرمانده قرارگاه کربلا (برادر غلامپور) در پاسخ فرمانده نیروی زمینی (برادر شمخانی) که وضع را جویا شده بود، اظهار داشت: وضع عادی است و خبری نیست.

آغاز عملیات

عملیات ۱۰ دقیقه پیش از موعد مقرر آغاز شد؛ آغازگر آن لشکر ۱۹ فجر بود که به علت مواجه شدن با هوشیاری دشمن، ناچار شده عملیات را قبل از موعد مقرر در ۲: ۰۵ صبح آغاز کند.

با آغاز عملیات، به سرعت آتش سلاح ها سرتاسر خطوط درگیری را فراگرفت. در طول همین چند دقیقه، دشمن به صورت گسترده ای انواع مین را در جلو خاکریزش ریخت، به نحوی که نیروهای خودی ناچار شدند مین ها را همچون آب با دو دست کنار بزنند تا خویش را به بالای خاکریز برسانند. درحالی که جنگ سختی بین نیروهای خودی و دشمن ادامه داشت، یگان ضد زره در اولین ساعات ورود به منطقه عملیات موفق شد حداقل ۵۰ دستگاه تانک پیشرفته و خودرو های حامل نفرات دشمن را منهدم کند.

نتیجه عملیات تا ساعت ۸: ۳۰ بامداد بدین شرح بود: لشکر ۱۹ فجر موفق شد با یگان های مجاور الحاق و خط خویش را کاملاً تثبیت و پاک سازی کند. لشکر ۳۳ المهدی که اندکی دیر وارد عمل شده بود، به علت هوشیاری و مقاومت نیروهای دشمن، توفیقی در تسخیر مواضع آنها به دست نیاورده و به ناچار عقب نشینی کرد.

لشکر ۲۵ کربلا که در ابتدای درگیری بر اثر هوشیاری و انبوه آتش سنگین دشمن زمین گیر شده بود، موفق شد به سمت مواضع دشمن پیشروی و الحاق خویش را در جناح راست با لشکر ۱۹ برقرار کند، اما در جناح چپ به علت عدم موفقیت لشکر ۳۳ المهدی و فشار مضاعف دشمن، توفیقی در تکمیل مأموریت خود نداشت.

حرکت لشکر ۱۰ سیدالشهدا در ابتدای کار به علت مشترک بودن معابر، با کندی و چند ساعت تأخیر آغاز شد اما در ادامه، سرعت زیادی یافت و در مأموریت خویش نسبتاً موفق بود.



پاتک های دشمن

در ساعت ۱۶، دشمن (پس از دو پاتک)، سومین پاتک سنگین خویش را به وسیله تیپ های ۴۲۱ و ۴۳۸ پیاده آغاز کرد و توانست نیروهای خودی را که امکان تقویت آنها نبود، درحالی که گرفتار خستگی مفرط بودند، با آتش سنگین توپخانه و زرهی تا تقاطع حمزه و میثم عقب براند.

لشکر ۱۹ باوجود کمبود نیرو، سرسختانه به مقاومت پرداخت و ضمن ممانعت از پیشروی نیروهای دشمن، آنها را در تقاطع متوقف ساخت. از طرفی، نیروهای لشکر ۱۰ براثر مواجه شدن با پاتک سنگین دشمن، بعضی از مواضع خویش را از دست دادند.



مرحله دوم عملیات

مرحله دوم عملیات کربلای ۸ با تدابیر جدید انجام شد. هدف از مرحله دوم، همان اهداف مرحله اول بود. بدین ترتیب در این مرحله تغییری در وضعیت داده نشد و پیشروی صورت نگرفت، چونکه نیروی به کار گرفته شده، صرف خنثی کردن اقدامات دشمن شد.



مرحله سوم عملیات

در سومین روز عملیات کربلای ۸، (۲۰ فروردین ۱۳۶۶) مرحله سوم عملیات هم با طرح جدیدی انجام شد. فشار شدیدی که از سمت چپ منطقه عملیاتی روی لشکر ۱۹ فجر وارد می آمد سبب گردید که تلاش عمده ای برای تأمین جناح چپ صورت گیرد. بر این اساس، لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) ساعت ۲: ۳۰ صبح عملیات خویش را آغاز کرد و موفق شد تا ساعت ۸ بامداد با نیروهای خود الحاق کند. این لشکر تا غروب منطقه تصرف شده را پاک سازی کرد و ضمن به هلاکت رساندن ۵۰۰ تن از نیروهای دشمن، ۱۰۰ اسیر را هم به عقب تخلیه کرد.



در این روز در منطقه عملیاتی کربلای ۸ آتش دشمن بسیار شدید و سنگین بود. یکی از راویان جنگ، وضعیت آتش دشمن را چنین تشریح کرده است: وقتی به مقر تاکتیکی لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) رسیدیم، برادر محمد کوثری فرمانده لشکر، معاون خود غلامرضا صالحی را کنار کشید و اظهار داشت: در عمرم چنین آتشی ندیده بودم! در خط آتش بی داد می کند، یک لحظه هم آرامش ندارد، تمام توان و موجودی خویش را در اینجا خالی می کند؛ خمپاره زمانی یک لحظه هم قطع نمی گردد. منطقه تبدیل به جهنم شده است.

درعین حال به گزارش نیروی زمینی سپاه، نیروهای خودی در سومین روز عملیات خود، خط اول دشمن معروف به خط ۱۰۰۰ (حمزه) را در فاصله بین جاده تعاون تا ضلع غربی کانال پرورش ماهی تصرف کردند و تلفات و ضایعات بسیاری به دشمن وارد آوردند.



آخرین مرحله کربلای ۸

در آخرین مرحله از عملیات کربلای ۸ (۲۱ فروردین ۱۳۶۶) لشکرها به حفظ نقاط تصرف شده و تکمیل اهداف قبلی و تحکیم و تثبیت مواضع خودی پرداختند. با عنایت به این که شب گذشته دشمن خطوط خویش را مین گذاری کرده بود، فرمانده قرارگاه کربلا (برادر احمد غلامپور) با اظهار رضایت از وضعیت موجود، اظهار داشت: با عنایت به مواردی که دیشب بود (مین گذاری عراق)، من فکر می کنم اگر تا امروز بعدازظهر عراق فشار نیاورد، بعید نیست دیگر از خط حمزه دست کشیده باشد.

پاتک های دشمن در منطقه عملیاتی کربلای ۸ از ساعت ۹: ۳۰ بامداد شروع شد و تا ساعت ۱۹: ۲۰ در چهار مرحله به خطوط لشکرهای ۲۷، ۳۱ و ۳۳ پاتک کرد که سنگین ترین آنها را در محور سیل بند غربی کانال ماهی و محور فدک انجام داد و توانست نیروهای خودی را مقداری به عقب براند ولی با هجوم مجدد رزمندگان اسلام، دشمن به عقب گریخت. به طورکلی دشمن در این پاتک ها بدون کسب موفقیتی ناگزیر به عقب نشینی شد.



جنگ تن به تن

راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ (علیرضا ایزدی) در مورد شدت آتش دشمن در یکی از پاتک ها، نوشته است: نزدیکی ظهر آتش دشمن شدت گرفت. تقریبا ساعت ۳ بعدازظهر فشار دشمن زیادتر شد، هم توپخانه آتش می کرد و هم جنگ تن به تن بود و از نزدیک، نیروها با پرتاب نارنجک جنگ می کردند.

درمجموع بعد از چهار شبانه روز جنگ سنگین و گاهی تن به تن در منطقه ای که دشمن آنرا از قبل متناسب با تاکتیک ها و تدابیر و امکانات خود، طراحی و تسلیح کرده بود، عملیات کربلای ۸ به پایان رسید. درحالی که احساس می شد دشمن از بازپس گیری خط حمزه ناامید و ناتوان شده است، تثبیت و استقامت بخشیدن به مواضع و انجام دادن کارهای مهندسی و سامان دادن به امر پشتیبانی خط جدید عنوان شد. اغلب قریب به اتفاق فرماندهان در رده های مختلف به این نتیجه رسیدند که دشمن شکست را پذیرفته و متوقف شده است، بنابراین از غروب امروز اغلب یگان ها نیروهای کادر و عمل کننده خویش را برای استراحت به عقب می فرستادند چندان که از اواخر شب هر یگان با کم ترین تعداد نیرو یعنی ۱ تا ۳ دسته در مقابل دشمن پدافند می کرد.



بازپس گیری مناطق ازدست رفته توسط بعثی ها

عراق از صبح روز ۲۲ فروردین ۱۳۶۶ تلاش بی سابقه ای را برای بازپس گیری مناطق آزادشده در عملیات کربلای ۸ شروع کرد. دشمن به منظور بازپس گیری مواضع ازدست رفته خود، حداکثر توان شیمیایی و آتش توپخانه را پیشاپیش حرکت یگان های زرهی و پیاده گارد جمهوری و یگان های موجود در منطقه به کار گرفت.

اقدامات شیمیایی

شدت حملات شیمیایی دشمن و صدمات انسانی آنرا راوی لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) چنین توصیف کرده است: تمام منطقه از عامل شیمیایی آکنده شده بود؛ گازها حالت خفگی بوجود آورده بود به طوری تنفس را به سختی امکان پذیر کرده بود و حتی در مواردی امکان آنرا سلب می کرد، بنابراین بامداد که نیروها از خواب بلند شده بودند؛ یا منگ بودند یا این که از حال می رفتند و به شهدای دیگر حاصل از تک شیمیایی گسترده می پیوستند.

دشمن پس از ایجاد حداقل سه رخنه در طول خط پدافندی، با تداوم اجرای انبوه آتش توپ ها و ادامه حملات شیمیایی و استمرار فشار یگان های پیاده و زرهی، رخنه های ایجادشده را توسعه داد که سبب گسستن آرایش نیروهای خودی و تجزیه بیش تر آنها شد و به تدریج با تسلط بر جاده های ارتباطی منتهی به خط ۱۰۰۰، هرگونه تدارک را ناممکن ساخت و بدین ترتیب تا ساعت یک بعدازظهر همه نیروهای خودی به جز در سیل بند دریاچه ماهی، تا مواضع مرحله مقدماتی عملیات کربلای ۸ به عقب برگشتند.



منبع:

محمدحسین جمشیدی، محمود یزدان فام، آخرین تلاش ها در جنوب: روزشمار جنگ ایران و عراق (کتاب چهل و هفتم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ سوم ۱۳۹۰، صفحات ۴۸۱، ۴۸۲، ۴۸۴، ۴۸۵، ۴۹۵، ۴۹۷، ۴۹۸، ۵۲۵، ۵۲۶، ۵۳۵، ۵۳۶، ۵۳۷





منبع:

1402/01/20
00:35:06
5.0 / 5
496
تگهای خبر: آرامش , دستگاه , طراحی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۳ بعلاوه ۳
لباس دونی