نفس های آخر قلعه سلیمان خان بوربور ملایر
لباس دونی: همدان بعد از انتشار یک کلیپ در فضای مجازی، تیتری بزرگ توجه همه را به نقطه ای از شمال شهرستان ملایر، یعنی اسلامشهر آق گل جلب کرد. شاید همگان اسلامشهر را با نام تالاب آق گل بشناسند و کمتر کسی بداند که این شهر کوچک و محروم، سه قلعه تاریخی را در خود جای داده است که با وسعتی بالاتر از یک هکتار و قدمتی بالاتر از 100 سال، روایتی متفاوت از تاریخ قاجار را به تصویر می کشند.
تصویری که چند سالی است مخدوش شده و حالا کلیپی در فضای مجازی با تیتر «لودرها به جان بزرگ ترین قلعه استان همدان افتادند» توجه همگان را بعد از چند سال به طرف «قلعه سلیمان خان بوربور» جلب کرد.
بگذریم از این که چند سال است این بنای تاریخی رها شده و به بهانه شخصی بودن ملک، هیچ نوع بازسازی و مرمتی صورت نگرفته و حالا تنها بخشهایی از برج های دیدبانی آن باقی مانده است. شاید باورش سخت باشد، اما در زمین قلعه ساخت و ساز انجام دادند، خانه و دامداری ساختند و در کمال آسایش اثر تاریخی چند صد ساله را دستکاری کردند و در آن زندگی می کنند!
قلعه ای با آن همه شکوه و عظمت، با پیکری نیمه جان در ۴۰ کیلومتری شمال ملایر نفس های آخرش را می کشد. چه خوب می شد اگر قبل از این تن رنجور و خسته اش را تیمار می کردند تا امروز شاهد فروریختن قسمتی از هویت ملی و فرهنگی و تمدن فاخر ایرانی نباشیم.
قلعه تاریخی «سلیمان خان بوربور» با نمایی خشتی و گِلی، بزرگترین قلعه استان همدان است که در سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۶۴۸۹ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
سلیمان خان بوربور سال ۱۲۸۵ هجری قمری تصمیم می گیرد قلعه ای به مساحت یک هکتار با ۱۰ برج دیدبانی در روستای کرد خورد (اسلام شهر آق گل فعلی) بسازد و در این عمارت از مهمانان دولتی و توریستهای خارجی پذیرایی کند.
این قلعه از چند بخش مجزا که هر کدام از بخش ها، یک قلعه محسوب می شوند و همگی درون حصاری رفیع قراردارند، تشکیل شده و ۱۰ برج خشتی به فواصل معین در حصار تعبیه شده است.
قلعه ای به مساحت ۱۱ هزار و ۲۶۵ مترمربع که بخش شمال شرق آن مربوط به «محمودخان فرزند مصطفی خان» بوده و دالان طویلی تا برج شمالی ادامه دارد و در طرفین دالان کوچه هایی همچون قلعه های عظام الملک، محمودخان و سلیمان خان قرار گرفته است؛ داخل این قلعه یک باب حمام اختصاصی وجود دارد که بصورت طاق و تویزه تولید شده و دارای خزینه نیز بوده است.
یکی از وجوه تمایز این قلعه با دیگر قلعه ها، حوض سنگی است که در حیاط اندرونی بوده و آب قنات وارد آن می شده است تا ساکنان از آن بهره گیرند.
در گوشه شرقی حیاط یک حمام قدیمی با طاق آجری تولید شده که طاق حمام سرد آن فرو ریخته است. سه جبهه این حیاط دارای نمای زیبای آجری است که بخشهایی از آن سالم می باشد و اتاق های ضلع جنوبی همگی دارای تزئینات گچی است.
ساختمان ضلع جنوبی قلعه مربوط به «سلیمان خان بوربور» بوده که دارای اندرونی و بیرونی زیبایی بوده و تقریباً چیزی جز دیوار از آن باقی نمانده است، ضلع شمال غربی قلعه نیز ساختمانی مرکب از اندرونی و بیرونی دیده می شود که قبلا نسبتا سالم و مسکونی و متعلق به «عظام الملک» معروف به «قوام همایون» بوده و سلیمان خان بعد از چندی تمامی قلعه را از مالکان خریداری می کند.
ورودی اصلی قلعه در ضلع جنوبی و در غرب برج وسط حصار تعبیه شده که با یک سر در ورودی زیبای آجری بوسیله یک در چوبی وارد یک هشتی پوشیده چهار طاقی می شویم و از آنجا وارد یک ورودی طویل کوچه مانند که تا انتهای قلعه ادامه دارد و مجموعه های ساختمانی در طرفین آن تولید شده است.
حالا اما با فوت مالک شخصی، این قلعه تاریخی به دست ورثه افتاده و نبود مالکین اصلی دلیلی شده است تا برخی به آسانی بتوانند به این قلعه تعرض کنند.
بگفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان بعد از تخریب دیوار ضلع جنوبی قلعه به دلیلهای نامعلوم، تیم تحقیقاتی از همدان و ملایر به محل مورد نظر اعزام شد.
محسن معصوم علیزاده تاکید کرده که اگر مشخص شود عوامل انسانی در این تخریب دخیل هستند، بطور قطع با دستور مقام قضایی پیگیری های قانونی و برخورد با متخلفین صورت می گیرد.
معصوم علیزاده از شهروندان و روستاییان تقاضا کرده است که در سراسر استان نسبت به حفظ داشته های تاریخی خود اهتمام ویژه ای داشته باشند.
در قلعه تاریخی ساخت و ساز کردند و زندگی می کنند
اما بازدید میدانی خبرنگاران از قلعه و اطرافش نشان میدهد که تعدادی از همسایگان و اهالی از عدم رسیدگی به این قلعه و بازسازی و مرمت آن گلایه مند هستند چونکه قلعه ای با بالاتر از ۱۰۰ سال قدمت تاریخی و برج هایی به عظمت کوه الوند، مدت هاست به پناهگاه امن معتادان و زباله دانی تبدیل گشته است و حتی برخی به خود اجازه دادند به قلعه تعرض کنند و در فضای داخل آن منزل مسکونی بسازند، زندگی کنند و کسب کار خودرا داشته باشند.
بگفته شهردار اسلامشهر آق گل و اعضاء شورای این شهر، سال هاست که نامه نگاری های مختلفی از طرف شهرداری اسلامشهر به ارگان های مختلف انجام شده است تا برای مرمت و بازسازی قلعه و جذب سرمایه گذار فکری کنند اما دریغ از یک پاسخ و حتی یک بازدید میدانی.
چندین بار درخواست کردیم نسبت به بازسازی قلعه اقدام کنند
شهردار اسلامشهر آق گل به نامه نگاری های شهرداری و شورای شهر اسلامشهر آق گل با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و شهرستان در مورد تعیین تکلیف این قلعه و ضرورت بازسازی آن اشاره و اظهار داشت: از سال ۱۳۹۵ با نامه نگاری های گوناگون ما هشدار تخریب این قلعه یا قسمتی از آنرا به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داده بودیم و چندین بار درخواست کردیم که برای تامین امنیت جانی و مالی مردم نسبت به بازسازی این قلعه اقدام نمایند اما تنها پاسخ آنها این بود که قلعه مالک شخصی دارد و بر عهده ما نیست.
محمد ربیعی با تأکید بر این که دیوار ضلع شمالی قلعه در بارندگی های سال ۱۳۹۸ بصورت کامل تخریب شد، اضافه کرد: شهرداری اسلامشهر یک شهرداری نوپاست و برای بازسازی کامل این قلعه با چنین وسعتی، توانایی مالی و تجهیزات و نیروی انسانی مورد نیاز را ندارد اما قول دادیم در صورتیکه اداره میراث فرهنگی اقدام نماید، در حد توان در عرصه عمرانی و ماشین آلات کمک نماییم.
اداره میراث فرهنگی با وراث قلعه رایزنی کند
ربیعی با اعلان اینکه اداره میراث فرهنگی به عنوان متولی امر و با هدف بازسازی و مرمت بنا، با وراث قلعه رایزنی کند، اظهار داشت: بدنبال بی مهری ها و بی مسئولیتی های به وجود آمده در این موضوع، زمینه سودجویی برای برخی افراد برقرار شد و هم اکنون در قسمتی از این قلعه منزل مسکونی و دامداری تولید شده است.
بگفته وی مالک اصلی قلعه «ساسان بوربور» از وراث سلیمان خان بوربور بوده که بر اثر تصادف در آمریکا فوت شده است و هم اکنون «اکرم بوربور» یکی دیگر از وراث و ساکن تهران است که چندین بار تلفنی با وی صحبت و رایزنی هایی درباب بازسازی و مرمت بنا انجام شده است.
شهرداری اسلامشهر توانایی بازسازی قلعه و جذب سرمایه گذار را ندارد
ربیعی در جواب سوالی بر اساس این که شهرداری ملک را تملک کرده و بمنظور اهداف گردشگری آنرا بازسازی کند، اشاره کرد: شهرداری اسلامشهر ظرفیت، گستردگی، افراد متخصص و بودجه شهرداری ملایر را ندارد و نمی تواند به اندازه شهرداری ملایر در عرصه گردشگری، سرمایه گذار جذب نماید و این کار اداره میراث فرهنگی است که در عرصه گردشگری توانمند و دارای افراد متخصص است.
یکی از اعضاء شورای شهر اسلامشهر آق گل نیز در ادامه اشاره کرد: طبق گفته اهالی قدیمی شهر، «ساسان بوربور» سال ۱۳۷۵ برای واگذاری قلعه به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیش قدم شده تا اقدامات لازم درباب مرمت بنا صورت گیرد اما اداره مذکور قبول نکرده است.
کتاب های قدیمی، درب های ورودی چوبی و دو درب سنگی قلعه دزدیده شده است
رحیم حاجی با تأکید بر این که کتاب های قدیمی کتابخانه قلعه، درب های ورودی چوبی قدیمی و دو درب سنگی قلعه طی سالهای قبل دزدیده شده است، اظهار داشت: این بنای تاریخی هم اکنون به مکانی برای مصرف مواد مخدر معتادان و زباله دانی تبدیل گشته است.
حاجی به ساخت و سازهای انجام شده در داخل قلعه به عنوان منزل مسکونی و دامداری نیز اشاره و اشاره کرد: این ساخت و سازها به سبب بی توجهی ادارات مربوطه انجام شده و پیگیری های شورای شهر و شهرداری اسلامشهر آق گل در این خصوص به نتیجه نرسیده است.
در حال حاضر قلعه پناهگاه معتادان است
بگفته وی قلعه سلیمان خان بواسطه حوض های سنگی داخل حیاط و درهای ورودی سنگی یکی از نادرترین قلعه ها در کشور بوده که هم اکنون به پناهگاه معتادان و محلی برای ریختن زباله تبدیل گشته است.
رئیس شورای شهر اسلامشهر آق گل نیز در ادامه با اعلان اینکه این شهر از شهریور ماه سال ۱۳۹۲ از بخشداری جوکار جدا شده و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ با حضور استاندار وقت به شهر تبدیل گشته است، اظهار داشت: با وجود نامه نگاری های گوناگون در مورد این قلعه، در سه سال اخیر که بنده عضو شورای شهر بودم متولیان اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی استان و شهرستان حتی یکبار هم از قلعه بازدید نکردند تا وضعیت را از نزدیک ببینند.
علی رستمی اشاره کرد: زمانی که ما سال ها نامه زدیم و درخواست تعیین تکلیف این قلعه تاریخی را داشتیم، اداره میراث فرهنگی متولی نبود و مدام می گفتند ملک شخصی است ولی حالا که تخریب شده است چطور مدعی شدند؟
رستمی شایعات انتشار یافته در فضای مجازی بر اساس این که امام جمعه شهر دستور تخریب قلعه را داده است، کاملا رد کرد و وی را کمک حال شورای شهر و شهرداری اسلامشهر در سالهای اخیر معرفی نمود.
وی با تأکید بر این که یکی دیگر از شایعات انتشار یافته تخریب دیوار قلعه توسط لودرهای شهرداری بوده است، اظهار داشت: شهرداری لودر ندارد و بعد از آن که سه متر از دیوار شش متری ضلع جنوبی به دلایلی که هنوز مشخص نشده است، فرو ریخت، شهرداری با بهره گیری از بیل مکانیکی به جمع آوری قسمتی از بقایای دیوار که در معبر عمومی ریخته بود، اقدام نمود.
رستمی اشاره کرد: شهرداری اسلامشهر سال ۱۴۰۰ نیز در نامه ای به اداره میراث فرهنگی ملایر هشدار داده بود که این دیوار یعنی دیوار ضلع جنوبی بسیار ناایمن شده و ممکنست خسارت های جانی و مالی برای همسایگان داشته باشد، اما متاسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفت.
یکی دیگر از اعضاء شورای شهر اسلامشهر آق گل نیز در ادامه اظهار داشت: قلعه سلیمان خان بوربور سال ۱۲۸۵ قمری و اوایل حکومت قاجار در زمینی به مساحت ۱۲ هزار متر مربع تولید شده و جز بناهای قدیمی است و در کنار قلعه «علیمراد خان» بزرگ ترین قلعه در غرب کشور است.
سعید کلوشی افزود: آب این قلعه بوسیله دو قنات تامین می شده و دارای بنای خشتی و گلی، نمای خشتی و درهای ورودی سنگی و چوبی بوده است. همین طور این قلعه دو حمام خزینه قدیمی و کتابخانه داشته که به مرور زمان و به دلیلهای بی مهری مسئولان امر، بارندگی و ساخت و سازهای بدون مجوز در قلعه، کتاب ها دزدیده و آجرها تخریب شده است.
کلوشی از قطع درختان صد ساله حیاط این قلعه توسط افرادی بمنظور ساخت و ساز در فضای داخل قلعه آگاهی داد و اضافه کرد: درهای ورودی سنگی و چوبی دزدیده و اتاقک ها به سبب بردن تیرهای چوبی استفاه شده در آنها تخریب شده اند و دیوار ضلع شمالی نیز در بارندگی های سال ۱۳۹۸ بصورت کامل تخریب شد.
در چند سال اخیر هیچ بازدیدی از قلعه نداشتند
وی به پیگیری های چند دهه اخیر شهرداری و شورای شهر اسلامشهر آق گل بوسیله دفتر ریاست جمهوری، استانداری، فرمانداری، نمایندگان مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی و اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و شهرستان اشاره و اشاره کرد: هیچ کدام از این نهادها پاسخی ندادند و حتی در چند سال اخیر هیچ بازدیدی از قلعه نداشتند که مدارک آن نیز موجود است.
کلوشی با اعلان اینکه شورای شهر و شهرداری تا جایی که توانستند اقدام نمودند اما چون ملک شهرداری نیست نمی تواند آنجا هزینه کند، اظهار داشت: شهرداری فقط توانسته یک المان ورودی به نام سه قلعه بسازد که این سه قلعه شامل قلعه سلیمان خان بوربور و برادرش و قلعه علیمرادخان است که در فاصله نزدیک حدودا ۵۰ متری از قلعه سلیمان خان قرار گرفته است.
بگفته کلوشی هم اکنون دیوارهای قلعه علیمرادخان سالم می باشد و مالک قلعه تا حدودی تعمیرات و بازسازی انجام داده است.
شهرداری توان تعمیر و مرمت قلعه را ندارد
وی با تأکید بر این که این شهر نوپاست و شهرداری آن با سه کارمند و چند خدمه توان رسیدگی و تعمیر و مرمت قلعه را ندارد، از مسئولان امر خواست دراین زمینه اقدامات لازم را انجام دهند.
کلوشی همین طور به مشکلات ورزشی، آموزشی و بهداشتی اسلامشهر آق گل اشاره و اشاره کرد: ساختمان کلانتری اسلامشهر آق گل در دهه ۵۰ تولید شده و قدیمی است که نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
وی مضیقه بودجه برای آسفالت معابر و کمبود تجهیزات شهرداری همچون ماشین آلات را از دیگر مشکلات این شهر برشمرد و اضافه کرد: مسیر ورودی تالاب آق گل نیاز به بازسازی دارد اما شهرداری به سبب مضیقه بودجه هنوز نتوانسته آنرا بازسازی کند.
کلوشی با اشاره به گفته مسئولان وقت درباب این که اسلامشهر آق گل به بخش تبدیل گردد، بیان کرد: لازم است که اسلامشهر بواسطه جمعیت و دوری از مرکز استان و شهرستان به بخش تبدیل گردد که در این صورت بیشتر مشکلات مردم حل خواهد شد.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا این که در تخریب قسمتی از دیوار این قلعه چه کسی مقصر است، مهمست اما مهم تر آنست که بخش های باقی مانده آنرا از تخریب و ویرانی نجات دهند تا شاید تن رنجور و خسته این قلعه تاریخی و با شکوه تیمار شود.
منبع: lebasdooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب