جهان گشایی ویروس كرونا با قدرت سوگیری های شناختی
به گزارش لباس دونی ابتدای ژانویه زمانی كه هنوز اپیدمی در هاله ای از ابهام قرار داشت شبكه اجتماعی ویچت در چین پر بود از پیام هایی كه خبر از ویروسی می داد كه بزودی همه را بیمار خواهد نمود و دستورهایی برای پیشگیری از گرفتاری با این ویروس در وی چت بعنوان شبكه اجتماعی غالب در چین دست به دست می شد.
پس از آن، شایعاتی از طراحی این ویروس برای آسیب به اقتصاد چین نقل محافل اجتماعی در چین شد. بعضی از چینی ها اعتقاد داشتند كه چون ترامپ موفق به صدمات موفقیت آمیز به اقتصاد چین نشد؛ با ساخت این ویروس قصد ویرانی اقتصاد چین را كرده است؛ این مورد با قرنطینه شهر اوهن و سپس تایید صدمات اقتصادی آن هر چه بیشتر مقبول می شد. حتی بعضی از مردم تأثیر منحصر به فرد این ویروس بر ژن چینی را مورد تاكید قرار می دادند و آنرا یك عنوان سلاح بیولوژیك خطاب می كردند. انتشار چنین مطالبی، ضمن پیچیده كردن موضوع، سیستم تصمیم گیری را برای تولید تدبیر كند و كم بازده می كند. چون كه هر تصمیم فوری مانند قرنطینه كه احتیاج به تصمیمی جسورانه و فوری دارد را گرفتار تاخیر و سستی ناشی از توهم می كند.
چند سال قبل را صرف بررسی سوگیری های انسان، مغز اجتماعی و عظیم داده ها كرده ام؛ اینكه چگونه تحت تأثیر شایعات اضطراب افزا، سیستم سیمپتیتك بدن ما -كه وظیفه حفاظت از حیات دراز مدت را بر عهده دارد- فعالیت خویش را متوقف كرده و با فعالیت سیستم پاراسیمپتیتك ما را گرفتار اختلال بدنی و ذهنی می كند. اینكه چگونه همه ما مستعد مبتلا شدن به «ویروس های اطلاعات نادرست» هستیم و چگونه این ویروس زندگی و آینده بشریت را با مخاطره مواجه می كند. شیوع فعلی ما را قادر می سازد تا بینشی جدید فراهم آوریم.
سرعت انتشار اخبار نادرست در اینترنت اعجاب آور است. در سه هفته اول انتشار در چین بیشتر از ۴۰ میلیون پست در وی چت به زبان چینی در این مورد وجود داشت كه ویروس را برای آسیب به اقتصاد چین می دانست. اما در ۴ هفته اول سال ۲۰۲۰، بیشتر از ۱۸ میلیون پست در توییتر وجود داشته است كه در مورد نظریه توطئه «ویروس چینی» صحبت می كردكه با اهداف سیاسی و اقتصادی برای آسیب به آمریكا تولید است.
همانطور كه غالباً اخبار نادرست اینگونه، از «شبه علم» یا حتی «علم» برای پشتیبانی از نظریه های توطئه استفاده می كند؛ و البته برخی سفارش های طب سنتی در چین از این عقیده دفاع می كرد كه به دانشمندان پزشكی نمی توان اعتماد كرد. در این شرایط، مقاله ای به صورت آنلاین بر روی پلتفرم bioRxiv منتشر گردید كه شباهت های «غیرطبیعی» بین كووید ۱۹ و ویروس نقص سیستم ایمنی انسان یافته بود. باآنكه این مقاله حالا پس گرفته شده است، اما این ایده كه «با یك ویروس آزمایشگاهی مواجه هستیم» به راحتی از ذهن مردم حذف نمی گردد.
به موازات آن، عكسی از یك اسپری در سوپرماركت های آمریكا به صورت گسترده ای به اشتراك گذاشته شد؛ كه بر روی آن از اثربخشی این اسپری در مقابل چندین باكتری و ویروس همچون كورونا ویروس روایت می شد. این مورد بعنوان شاهدی دیگر برای توطئه استفاده شد: مردم می پرسیدند چگونه تولید كننده اسپری در آمریكا می دانست كه ویروس جدیدی به نام كرونا شیوع می یابد؟ مبحث تا بدانجا پیش رفت كه حتی در گروه های دانشگاهی كه انتظار می رفت از سواد علمی و رسانه ای بالاتری برخوردار باشند این مطلب برای چندین بار ارسال شد.
این احتمال وجود دارد كه افرادی كه این مقالات را به اشتراك گذاشتند؛ قبلاً هیچگاه از الگوریتم های اندازه گیری، یا مقادیر P چیزی نشنیده باشند. آنها امكان دارد ندانند كه مقاله bioRxiv هنوز توسط جامعه علمی تایید نشده است. آنها امكان دارد ندانند كه ویروس كرونا یك ویروس هزار ساله است، ولی نسخه جدید آن خصوصیت های جدیدی دارد و برای همین به كووید ۱۹ (كرونا ویروس ۲۰۱۹) خطاب می شود. اسپانیایی ها عنوان كرونا یا تاج را برای آن انتخاب كردند چون این خانواده ویروس دارای سنبله هایی در بیرون خود هستند. به علل حرفه ای سال هاست كه از پسوند موقعیت جغرافیایی یا اسم حیوان برای به حداقل رساندن شرم جلوگیری می شود. تا شاید پست های شبكه های اجتماعی در سرزنش چینی ها و عادت های غذایی آنها برای شیوع بیماری را كم كند. باآنكه سیاستمدارانی چون ترامپ با خطاب آن بعنوان «ویروس چینی» قصد استفاده دوجانبه از آنرا داشتند.
به طور كلی، نظریه علامت دهی ارتباطات میان جانوران، درون گونه ها و بین گونه ها را وارسی می كنند. پرسش مركزی این است كه چه زمانی باید از ارگانیسم های با منافع متعارض انتظار داشت به جای كلك زدن، سیگنال های صادقانه ارسال نمایند. اینكه كدام یك از توئیت های ترامپ در مورد ویروس كرونا سیگنالی صادقانه است؛ برای اغلب مردم دنیا و حداقل آمریكایی ها واضح است. اما آنچه شاید برای مردم واضح نباشد تأثیر بنیادین بر ناخودآگاه میلیاردها نفر در شبكه های اجتماعی است. اما نباید فراموش كرد كه علامت دهی می تواند به یك استراتژی پایدار تكاملی بینجامد.
از سوی دیگر، این امكان وجود دارد كه افرادی كه چنین اطلاعات نادرستی را به اشتراك می گذارند، توانایی خویش را در درك مشكلات بسیار پیچیده بیش از اندازه ارزیابی كنند و امكان دارد شكلی از اثر Dunning-Kruger را تجربه كنند، اثر دانینگ كروگر بیان می كند افراد با دانش جزئی غالباً از اعتماد به نفس بیشتری دارند. مثلا می توان اطمینان داشت كه اعتماد به نفس ترامپ در انتشار كرونا در ایام نخست به مراتب از یك استاد دانشگاه اپیدمولوژی در دانشگاه ییل بیشتر بود. این امر امكان دارد با عدم اعتماد به نهادها، دولتها، صنعت داروسازی یا رسانه های سنتی به شدت تشدید شود.
ده ها سال است كه دانشمندان، پزشكان، پژوهشگران و روزنامه نگاران علمی در تلاشند تا دانش را عمومی و دموكراتیزه كنند تا مشاركت شهروندان را در حل بحران های اجتماعی ارتقا دهند. انتظار می رفت كه شبكه های اجتماعی و رسانه ها این تلاش ها را تسهیل و حتی تقویت نمایند. اما حالا به نظر می آید كه شاید با جامعه پراطلاعات نقادی مواجهیم كه دانش كافی ندارد ولی به اطلاعات جزئی و سطحی اش بسیار اطمینان دارد. اطمینانی كه در یك پژوهشگر دانشگاه به ندرت یافت می شود. و این جامعه با اطلاعات سطحی و گسترده از نظر سطح، با اعتماد به نفس دانینگ كروگر به راحتی نظرات تخصصی یك محقق را زیر سوال می برد.
خوشبختانه به تازگی شبكه های اجتماعی برای مقابله فعال و علنی با اطلاعات و اخبار نادرست اقدام می كنند. حالا به نظر می آید كه وی چت در چین، گوگل و... برای افرادی كه به جستجوی اطلاعات در مورد ویروس كووید ۱۹ یا واكسن می پردازند، به منابع معتبری هدایت می شوند. هر چند هنوز سفارش های گیاهی برای درمان –كه كاركرد خوبی صرفا برای تعادل بدن دارند- هنوز بیشتر از سفارش های وزارت بهداشت در جستجوی فارسی به چشم می خورد.
با این حال، تصمیم به حذف این اطلاعات غلط امكان دارد مشكلات خاص خویش را ایجاد كند. این امر می تواند نظریه های توطئه را تقویت كند. از جانب دیگر تصمیم گیری در مورد اینكه اگر این نظریه توسط مقامات بلندپایه كشورها مانند ترامپ منتشر شود؛ چه باید كرد؟! آیا باید حذف شود و انعكاس نیابد؟ بعنوان یك جایگزین، مطالعات محققان علوم رفتاری نشان داده است بهتر است از طریق های ساده تری استفاده كنند. مثلا پیش از انتشار پست ترامپ، باید از وی پرسیده شود كه «آیا مطمئنی كه می خواهی این مطلب را به اشتراك بگذاری؟» در این شرایط فرد می تواند با استفاده از سیستم ۱، قضاوت بهتری كرده و اعتماد به نفس كاذب را كم كند و با ایجاد تأخیر زمان فرصت بررسی اطلاعات مشكوك را فراهم آورد و شاید انتشار آنرا منتفی كند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب