سعدی و گستره جهانی اندیشه وی در گذر زمان
به گزارش لباس دونی، فارس سعدی یگانه سخنور ادب فارسی با اشعار نغز و اندیشه های ژرف خود، نه تنها بر تارک ادبیات ایران بلکه بر گستره فرهنگ جهانی هم درخشیده است. از تأکید بر همزیستی انسانی در «بنی آدم» تا ظرافت های زبان در «گلستان»، آثار او همواره الهام بخش و راهگشا بوده است.
اما چطور می توان این میراث گرانبها را در عصر پرشتاب کنونی و در رویارویی با چالش های مدرن بازخوانی کرد؟ بمناسبت فرارسیدن یکم اردیبهشت، روز بزرگداشت سعدی و روز ملی زبان و ادب فارسی به سراغ، عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز رفتیم تا به بررسی زوایای مختلف این مورد به شکل تحلیلی و دقیق بپردازیم.
محمد مرادی در گفتگو با خبرنگار ایسنا، به تشریح ابعاد متعدد اندیشه، اخلاق و جایگاه جهانی این شاعر بلندآوازه پرداخت و اظهار داشت: با عنایت به نقش بی بدیل ادبیات در تقویت همزیستی و تعاملات انسانی، خصوصیت های ذاتی آثار سعدی بستری مناسب برای ایجاد اشتراک نظر و همدلی در بین مخاطبان هستند.
وی با تکیه بر فرا زمانی بودن خیلی از مفاهیم و عواطف موجود در آثار سعدی، اضافه کرد: بهتر است، با عنایت به تحولات عصر دیجیتال و هنرهای کامپیوتری، آثار این شاعر گرانقدر به اشکال نوین و ترکیبی عرضه شود.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: تبدیل بعضی از اشعار سعدی به آثار چندرسانه ای با استفاده از هوش مصنوعی، بازیهای کامپیوتری، سینما، انیمیشن و گرافیک می تواند در فضای مجازی و عصر حاضر، دامنه مخاطبان و تاثیرگذاری این آثار را بخصوص در حوزه های فرامرزی گسترش دهد.
مرادی اضافه کرد: امکان دارد یک تصویر دیجیتالی که از یک بیت سعدی خلق می شود، فارغ از درک معنای آن برای مخاطب، برای حتی مخاطبان دیگر زبان ها، هم جذابیت هایی داشته باشد و باعث همسویی های بیشتری شود.
ساحت های اخلاقی آثار سعدی
ایشان در ادامه به دو ساحت اخلاقی موجود در آثار سعدی، یعنی ساحت الهی و ساحت انسانی، اشاره نمود و خاطرنشان کرد: در رویارویی با انسان جامعه مدرن، جنبه های انسانی و فردی اخلاقیات سعدی برجسته تر است.
عضو هئیت علمی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: استفاده اخلاقی از آثار سعدی برای حل چالش های اخلاقی و اجتماعی امروز کمی دشوار است، چونکه خیلی از سفارش های اخلاقی سعدی برای انسان عصر گذشته که باورهای الهی بیشتری داشت، جذاب بود. این در شرایطی است که انسان مدرن بیشتر به منافع و جنبه های انسانی توجه می کند.
مرادی خاطرنشان کرد: آن دسته از آموزه های اخلاقی سعدی که به تفکر جمعی و اصول جهان شمول مانند راستگویی، نوع دوستی و پرهیز از خودخواهی بازمی گردد، همچنان می تواند راهگشا باشد.
وی در قسمت دیگری از سخنان خود به بیت مشهور سعدی «به اندازه بود باید نمود، خجلت نبرد آن که ننمود و بود» اشاره نمود و اظهار داشت: بیت سعدی سفارش می کند که افراد باید به اندازه ی آن چه که هستند، خویش را نشان دهند و از تظاهر بیش از اندازه بپرهیزند.
مرادی خاطرنشان کرد: امکان دارد این بیت از یک زاویه با بعضی از تعالیم اخلاقی جهان مدرن سازگار نباشد، چونکه مغایر بعضی از اصول رسانه و تبلیغات است اما در مقابل، تواضع و نوع دوستی که در آثار سعدی موج می زند، برای خیلی از مردم روزگار ما قابل درک و پذیرش است.
این مدرس دانشگاه به بیت «بنی آدم اعضای یک پیکرند» اشاره نمود و آنرا مؤید اصول اخلاقی و فکری معاصر و حتی قوانین حقوقی بین المللی دانست.
مرادی در ادامه به گستره فراتر از مرزهای ایران در زمان حیات سعدی اشاره نمود و به نقل از خود سعدی اظهار داشت: هفت کشور نمی کنند امروز بی مقالات سعدی انجمنی. باآنکه این بیت می تواند جنبه مفاخره شاعرانه داشته باشد، اما حکایات موجود در گلستان و دیگر آثار سعدی، بخصوص اشارات به سفرهای او، نشان داده است که شهرت شعرش در زمان حیاتش از مرزهای زبان فارسی فراتر رفته بود.
وی به سفرنامه ابن بطوطه اشاره و اظهار نمود: در این سفرنامه آمده است، سیاحان و ملاحان چینی در قرن هشتم هجری، ضرب آهنگ پاروهای خویش را با اشعار سعدی تنظیم می کردند.
مرادی اضافه کرد: این فراگیری در تحولات ادبی هندوستان، عثمانی و قسمتهایی از جنوب و شرق اروپا هم دیده می شود و نسخه های موجود از گلستان سعدی در موزه های معتبر جهان گواه این مدعاست.
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: گلستان سعدی بعنوان یکی از آثار تعلیمی در دربار پادشاهان عثمانی و گورکانیان هند مورد توجه بوده و خیلی از بزرگان بر مبنای تعالیم او پرورش یافتند.
مرادی همینطور به تاثیرگذاری آثار اجتماعی سعدی در آستانه انقلاب کبیر فرانسه اشاره نمود و نامگذاری فرزند کارنوی بزرگ به نام سعدی را نشانه ای از این توجه دانست.
کارکرد زبان فارسی در اشعار سعدی
وی در قسمت دیگری از سخنان خود به کارکرد خاص زبان فارسی در آثار سعدی اشاره نمود و اظهار داشت: خصوصیت هایی چون شفافیت زبان، احترام به عواطف انسانی، استفاده از زبان برای انتقاد و توجه به اعتدال در آموزش و گفتگو را همچون عوامل تسهیل کننده ارتباط در آثار او هستند.
این مدرس دانشگاه بیان نمود: خیلی از نویسندگان موفق معاصر هم ناخودآگاه از مهارت های ارتباطی سعدی در آثار خود بهره می برند. سعدی در هنگام گفتگو و برقراری ارتباط، حد میانه را درنظر می گیرد و با مخاطب همدلی می کند تا از سوءتفاهم و تعارض جلوگیری شود.
مرادی در انتهای سخنان خود با تکیه بر این نکته که سعدی در عصری متفاوت با بحران های خاص خود زیسته است، اظهار داشت: ما نباید انتظار داشته باشیم که سعدی در رابطه با همه مسایل روزگار ما پاسخگو باشد. اما در آموزه های فرازمانی او، نگاهی به جهان و طبیعت وجود دارد که به نظر می آید می تواند رهایی بخش انسان معاصر از خیلی از چالش های حتی اقلیمی و طبیعی باشد.
این مطلب لباسدونی را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب