سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است
به گزارش لباس دونی، معاون فرهنگی کانون پرورش فکری می گوید سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده هم برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب – زینب رازدشت: تأسیس کانون علوم و تکنولوژی های جدید یکی از اتفاقات مهم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان توسط معاونت فرهنگی در سال ۱۴۰۳ بود. برنامه های بسیاری در معاونت فرهنگی برگزار شد که میتوان به اجرای نمایش عروسکی دارا و سارا، تشکل گروه ادبی قاف و دیگر برنامه ها اشاره نمود. در همین زمینه گفتگویی با فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان انجام داده ایم.
بخش اول این گفتگو را از نظر می گذرانید؛
* یکی از اتفاقات مهم در کانون پرورش فکری، تأسیس کانون علوم و تکنولوژی های جدید بود. چه شد که در فصل پایانی سال این ایده به اجرا رسید؟
این اتفاق نه تنها یکی از بهترین خبرهای سال ۱۴۰۳ بود، بلکه میتوان آنرا یکی از بهترین رویدادهای کل تاریخ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دانست. کانون پرورش فکری قبل از این هم بخش مهمی چون کانون زبان را داشت که تاریخچه آن حتی به پیش از تأسیس کانون پرورش فکری بازمی گردد. حالا با اضافه شدن یک کانون جدید در کنار سایر بخش ها که البته همه ذیل ساختار کلی کانون پرورش فکری فعالیت می نمایند اما دارای هویت های مستقل هستند، شاهد یک رویداد تاثیر گذار هستیم. این اتفاق آن هم در آستانه ۶۰ سالگی کانون پرورش فکری، به نظرم می تواند یک سکوی پرتاب و فرصتی پرارزش برای رشد باشد.
نکته مهم اینست که بتوانیم بموقع تشخیص دهیم چه اقدامی در چه مقطعی ضروری و مؤثر است. در این راه، شناسایی نیازهای کودکان و نوجوانان بسیار اهمیت دارد. بعنوان مثال، اردیبهشت سال ۱۴۰۲، زمانیکه تازه مسئولیت پذیرفته بودیم، همایشی با عنوان گفتگو با قصر آسمان برگزار کردیم. در این برنامه برای نخستین بار در تاریخ ایران، کودکان ایرانی توانستند به شکل زنده و مستقیم با فضانوردان چینی که در فضا بودند صحبت کنند.
جالب است بدانید که این برنامه حتی توسط ۱۴ کشور دیگر هم دنبال شد. رویدادی که نشان دهنده ظرفیت ها و آینده نگری کانون پرورش فکری در جواب نیازها و علایق نسل جوان است. در آن موقعیت، این حقیقت برای ما کاملا روشن شد که کودکان و نوجوانان علاقه ویژه ای به حوزه علم و فناوری دارند. سالن برنامه به قدری پر شده بود که ظرفیت دیگر پاسخگو نبود.
همزمان، این رویداد از شبکه خبر پخش زنده می شد و در شبکه شاد ظرف یک بازه زمانی دو ساعته، حدود دو و نیم میلیون دانش آموز آنرا تماشا کردند. این اتفاق نخستین نشانه ای بود که نشان داد حوزه علم و فناوری پتانسیل بسیار گسترده ای دارد و می توانیم از ظرفیتهای بزرگ آن برای انجام کارهای مؤثر بهره ببریم. بعد از این تجربه، بررسی ها و مطالعات بیشتری انجام دادیم. البته باید اظهار داشت که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سابقه ای طولانی در کارهای علمی دارد که به حدود چهار دهه پیش بازمی گردد. این طور نبوده که همین اواخر وارد حوزه علم شده باشد.
کانون پرورش فکری در زمینه هایی مانند نجوم فعالیت داشته و در این زمینه موفق بوده است. همینطور کارهایی در حوزه محیط زیست انجام داده که هرچند گسترده نبودند، اما قابل توجه بودند.
در یکی دو سال گذشته، کارهای خاصی هم در زمینه علم نانو و سلول های بنیادی انجام شده است. هرچند این فعالیتها در سطح کوچک تر و به شکل کارگاه های محدود برگزار می شدند و به طور عمده در بعضی استان ها و تهران متمرکز بودند، اما استقبال گسترده کودکان از این برنامه ها برای ما بسیار جذاب و دلگرم کننده بود.
برخی کارشناسان به ما گفتند که هنوز مشکلاتی در طراحی وجود دارد، به این علت حالا سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده هم برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم و گامهای مؤثری در این راه برداریم استقبالی که از دوره های رباتیک هم صورت می گرفت، تأکیدی دیگر بر این مساله بود. نکته قابل توجه این بود که مشابه چنین کارهایی توسط سایر سازمان ها و آموزشگاه ها هم اجرا می شد، اما دلیل اصلی توجه خانواده ها به کانون را میتوان در اعتمادی جستجو کرد که نسبت به این نهاد داشتند. خانواده ها ترجیح می دادند فرزندانشان در برنامه های علمی کانون مشارکت کنند. اگر کانون پرورش فکری بتواند جایگاه خویش را در حوزه علم و فناوری تقویت کند و برجسته تر شود، اساسا تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
در ابتدا، ایده ما تأسیس خانه رباتیک ایران بود. با مطرح شدن بحث هوش مصنوعی و انتقال این طرح به گوش مسؤلان ارشد وقت وزارت آموزش و پرورش، وزیر وقت، جناب آقای دکتر صحرایی، شخصاً یادداشتی صادر کردند و تأکید ویژه ای داشتند که این مورد باید به سرعت پیگیری و به نتیجه برسد. این حمایت سبب شد ما با جدیت بیشتری وارد عمل شویم. علل مختلفی وجود داشت که ما را بسمت حوزه علم و فناوری سوق داد.
* چه دلایلی سبب شد؟
یکی از آنها این بود که در بحث تحول بنیادین آموزش و پرورش، بخشی وجود دارد در رابطه با کارهای تربیتی و فناورانه. اما متوجه شدیم که مدلی جامع برای تربیت علمی و فناورانه کودکان و نوجوانان طراحی نشده است. این مورد سبب شد در ذهن ما سوالی شکل بگیرد؛ آیا ما می توانیم نقشی در این زمینه ایفا کنیم؟ انگیزه ما از همین نقطه آغاز شد؛ بررسی ظرفیت ها و زیرساخت هایی که در کانون پرورش فکری وجود دارد و امکان استفاده از آنها در پیشبرد چنین طرحی تاثیر گذار بود.
علاوه بر آن، در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی هم سفارش هایی توسط رهبر معظم انقلاب در حوزه علم و پژوهش عنوان شد که تاکید داشتند در ۴۰ سال دوم انقلاب باید در این زمینه ها پیشرفت نماییم. ما هم در کانون پرورش فکری همیشه مسایل را با نگاه کودک و نوجوان بررسی می نماییم. بعنوان مثال، اگر مساله صرفه جویی در کشور مطرح شود، می پرسیم: کودک و نوجوان چه نقشی می توانند ایفا کنند؟ یا در سندهای تحول صنعتی مثل برنامه هفتم توسعه، به دنبال اقدامات مؤثر کودکان و نوجوانان هستیم. بنابراین، تمام تلاشمان بر اینست که با بهره بردن از ظرفیتهای موجود و نگاه ویژه به پژوهش، بتوانیم گامهای مؤثری برداریم و سهمی فعال در تربیت علمی کودکان و نوجوانان داشته باشیم.
این مبحث بعنوان یک گام بزرگ برای کشور طراحی شده و در جهت اسناد جامع علمی کشور است که باید به آن توجه گردد. بخشی از این برنامه بر محور کودکان و نوجوانان متمرکز شده و جمع بندی ما این بوده که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این زمینه ورود کند.
* اصلی ترین هدف تان دراین خصوص چه بود؟
هدف اینست که زمینه ای ایجاد شود تا کودکان به صورت علمی تحریک شوند و با عرصه های مختلف علوم آشنا گردند. نه این که الزاماً یادگیری عمیق و تخصصی داشته باشند، بلکه بتوانند شناختی دقیق و اولیه از این حوزه ها کسب کنند و فرصتی برای تجربه انواع شاخه های علمی پیدا کنند. این تجربیات می تواند شامل حوزه هایی نظیر نجوم، نانو، سلول های بنیادی، هوش مصنوعی، رباتیک، فیزیک، الکترونیک و زیرشاخه های ارتباط داشته باشد.
همچنین در قسمت پزشکی، بچه هایی که علاقه دارند می توانند با فضای پزشکی و مهندسی پزشکی آشنا گردند. آنهائی که در مناطق دریایی زندگی می کنند امکان تجربه علوم دریایی را پیدا کنند و کودکان مناطقی چون بم بتوانند به روشی علمی با کشاورزی در رابطه با منطقه خود، مثلا تولید خرما، آشنا گردند. هدف کلی اینست که کانون علاوه بر کارهای فرهنگی، ادبی و هنری خود، به شکل تخصصی وارد حوزه علم شود و تمام تجربه های خویش را کنار هم قرار داده و هویتی جدید برای برند خود بوجود آورد. این برنامه به منظور فراهم آوردن زمینه ای برای آشنایی کودکان و نوجوانان با شاخه های متعدد علوم اجرا خواهد شد.
در این مدت، اتفاقات بسیار خوبی رخ داد. درست در همان زمانیکه ما مشغول پیشبرد و تصویب این طرح بودیم، چون لازم بود که اعضای هیأت امنای کانون، همچون ۵ یا ۶ وزیر دولت، آنرا تأیید کنند و سپس در هیأت مدیره و آموزش وپرورش هم تصویب شود تا در نهایت توسط وزیر آموزش وپرورش ابلاغ شود، بازخوردهای مثبتی دریافت می کردیم. بعنوان مثال، یک مرتبه تماسی از یکی از پزشکان متخصص داشتیم که ما را به بیمارستان طالقانی دعوت کرد. وقتی به آنجا رفتیم، متوجه شدیم مرکز رشدی تأسیس کرده اند و یک مجموعه عظیمی را معرفی کردند که برای کودکان و نوجوانان طراحی شده بود تا تجربه ای عملی در حوزه پزشکی کسب کنند.
اینجا دیدیم که کانون پرورش فکری قابلیت ایفای نقشی مهم در ایجاد چنین ارتباطاتی را دارد. همینطور در حوزه هوافضا به تجربیات مفیدی دست پیدا کردیم. در زمینه انرژی اتمی و سازمان های مرتبط هم شاهد استقبال خوب بودیم. حتی در پژوهشگاه فضایی کشور با روی باز از ما استقبال کردند. علاوه بر این، در جلساتی که با سازمان هواشناسی و سازمان نقشه برداری داشتیم، متوجه شدیم آنها هم از این طرح استقبال می کنند و اعلام آمادگی کردند تا در این بخش همکاری و حمایت داشته باشند. به لطف خدا توانستیم به یک جمع بندی نهائی برسیم و نخستین قدم را با تأسیس ستاد برداریم.
* در این ستاد مقرر است چه اتفاقاتی رخ دهد؟
ستاد وظیفه اصلی برنامه ریزی کلان در حوزه های علمی، فرهنگی و فناوری است. تمرکز بر اجرای اقدامات مستقیم علمی نیست، بلکه ما به طراحی مسیری استراتژیک و مهندسی علمی برای کشور می پردازیم. هم اکنون کشور را به بخش های مختلف تقسیم کرده ایم تا در هر بخش یک قطب علمی فعال شود. تابحال قطب های علمی تهران، زنجان و هرمزگان راه اندازی شده اند و فاز اول فعالیت هایشان شروع شده است. این قطب ها مسئولیت دارند تمامی امور در رابطه با فناوری در استان خویش را به صورت پیوسته دنبال کنند و مسیرهای توسعه را مشخص کنند.
یکی از اهداف این قطب ها ایجاد شاخه های متنوع علم به شکل تدریجی است، چونکه ایجاد همه شاخه ها در شروع کار ممکن نیست. ما فهرستی از حدود ۳۰ شاخه علمی تهیه کرده ایم که باید بر روی آنها سرمایه گذاری نماییم، از برنامه نویسی ساده گرفته تا موضوعات پیچیده تری مانند هوش مصنوعی و فناوری کوانتوم. برای این منظور احتیاج به طرح درسهای متناسب داریم و باید با متخصصان حوزه های مختلف مشورت نماییم. از طرف دیگر، باید برای گروههای سنی کودک و نوجوان، محتوای آموزشی مناسب تهیه نماییم و مربیان متخصص جذب نماییم تا آنها را آموزش دهیم. امکان دارد اشخاصی در حوزه هایی مثل نانو تخصص داشته باشند ولی مهارت ارتباط با کودکان و نوجوانان را نداشته باشند. در چنین مواردی، ضروری است دوره های آموزشی ویژه برای آماده سازی این افراد اجرا شود.
مسیر طراحی شده شامل اقداماتی است که برخی از آنها پیشتر شروع شده اند و برخی دیگر درحال پیگیری هستند. هدف ما اینست که امکان دسترسی به علم و فناوری برای تمامی کودکان ایران فراهم شود؛ از مناطق مرزی تا مرکز کشور، هر کودکی که علاقه مند باشد بتواند فرصت یادگیری و بهره وری را داشته باشد. با تلاش و امید به فضل الهی، این هدف تحقق خواهد یافت.
این اراده ای که ما داریم و وزیر محترم آموزش وپرورش هم در افتتاحیه بر آن تاکید کردند، اینست که کانون علوم و تکنولوژی های جدید باید تا روستاها گسترش یابد. به نظر من، این مورد یک نکته بسیار مثبت است که در اسناد و آئین نامه های طراحی و برای کانون علوم هم به آن توجه شده است.
از جمله این نکات مهم، مساله منابع درآمدی کانون پرورش فکری است. هدف اینست که کانون علوم ابتدا خودکفا شود؛ یعنی بتواند مستقل عمل کرده و هزینه های خویش را تأمین کند، چونکه بدون وابستگی مالی سبب تزلزل می شود. همچنین، تمامی درآمدهایی که کسب می کند باید صرف توسعه علم و فناوری شود و به هزینه های بخش های دیگر اختصاص نیابد. این مورد می تواند بعنوان یک نقطه عطف به شمار رود، چون که هم به خودکفایی کانون کمک کرده و هم زمینه هایی را برای سرمایه گذاری و توسعه فناوری در شهرها فراهم می آورد.
ما باید در عرصه تولید محتوای علمی برای کودکان در کشور نقش آفرین باشیم، چونکه هم اکنون ناشران کمی داریم که به شکل تخصصی روی موضوعات علمی کار کنند. اغلب کتاب های علمی موجود یا ترجمه شده هستند یا از منابع خارجی گردآوری شده اند.
یکی از اهداف ما در کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران اینست که نویسندگان داخلی را تشویق و ترغیب نماییم با عرضه موضوعات و ایده های بومی شده، کتاب ها و مطالب علمی مختص کودکان تولید کنند. بعنوان مثال، باید بیاندیشیم که چگونه می توانیم مفاهیم پیچیده ای مثل فناوری نانو را به زبان ساده برای کودکان پیش دبستانی یا دبستانی توضیح دهیم یا چطور می توانیم نوجوانان را با پژوهش های علمی آشنا نماییم و به آنها مسیر و روش انجام پژوهش را نشان دهیم. این اقدامات نیازمند تولید کتاب ها و متونی است که به نحو مؤثری چنین موضوع هایی را به مخاطبان کودک و نوجوان منتقل کند. بنابراین، تمرکز ما باید بر توسعه و تولید محتوای علمی بومی باشد تا بتوانیم به نیازهای آموزشی این گروه سنی پاسخ دهیم.
* راه اندازی باشگاه های تخصصی تا چه اندازه می تواند در زمینه شناسایی استعدادهای نوجوانان کمک کند؟
ما می توانیم با راه اندازی باشگاه های تخصصی پشتیبانی از استعدادهای علمی برای کودکان و نوجوانان، گامهای مؤثری در این راه برداریم. بعنوان نمونه، ما هم اکنون باشگاه قاف را داریم که در آن استعدادهای ادبی بچه ها از سراسر کشور شناسایی و حمایت می شوند.
یکی از اهداف و برنامه های ما اینست که اگر استعدادهای علمی کشف شوند و مورد تأیید قرار گیرند، بسترهای حمایتی مناسبی برای آنها فراهم نماییم. این حمایت ها شامل عرضه مشاوره، دسترسی به منابع مورد نیاز و پشتیبانی های لازم خواهد بود. این برنامه ها باید در سال ها و دوره های آینده به شکل جدی دنبال شوند تا بتوانیم دراین خصوص فعالیت منسجمی داشته باشیم.
نکته مهم دیگر، ایجاد نشاط و رقابت علمی سالم میان دانش آموزان است. برگزاری المپیادها و جشنواره های علمی در موضوعات مختلف و زمینه های گوناگون، همچون نوآوری و خلاقیت های علمی، می تواند فرصت های بسیار خوبی برای شناسایی و پرورش استعدادها فراهم آورد.
کانون پرورش فکری می تواند به صورت مستقیم در این بخش ورود داشته باشد یا از جشنواره ها و همایش های علمی که در سرتاسر کشور برگزار می گردند، حمایت کند. بعنوان مثال، گرچه حوزه هایی مثل رباتیک شاید بیش ازحد اشباع شده اند و کارهای زیادی دراین خصوص در جریان است، اما در دیگر حوزه های علمی همچون نجوم، پزشکی ویژه کودکان و نوجوانان، یا علوم جدید، جشنواره ها و رقابتهای کمتری وجود دارد. این موارد زمینه هایی هستند که کانون پرورش فکری می تواند در آنها سرمایه گذاری کند و فرصت های جدیدی برای رشد علمی کودکان و نوجوانان بوجود آورد.
* بنظر می رسد ما جشنواره ای مختص نویسندگان علمی در کشور نداشته باشیم.
در حال حاضر هیچ جشنواره ای مختص نویسندگان علمی در ایران وجود ندارد. این در حالیست که می توانیم یک جشنواره کتاب علمی سالیانه برگزار نماییم تا کتاب های تولیدشده در حوزه علم توسط نویسندگان مورد ارزیابی قرار گیرد و آثار برتر معرفی شوند.
این فرایند می تواند شرایطی برای تشویق و پشتیبانی از نویسندگان علمی فراهم آورد. همچنین، در زمینه ترجمه و دیپلماسی علمی هم میتوان گام هایی برداشت. بعنوان مثال، میتوان تجربیات سایر کشورها در حوزه علم و فناوری ویژه کودکان و نوجوانان را به ایران منتقل کرد یا تجارب داخلی را به کشورهای دیگر عرضه داد.
این اقدامات همچون ظرفیت هایی هستند که باید روی آنها کار کرد. یکی دیگر از برنامه های مهم ما، راه اندازی نشریه ای برای علم و فناوری ویژه نوجوانان است. هم اکنون چنین نشریه ای در کشور وجود ندارد و ما در این زمینه کمبود جدی داریم.
البته بحث تولید محتوای علمی برای کودکان هم مبحث قابل توجهی است اما فعلا تمرکز ما بر حوزه نوجوانان است. ما دو ماه پیش کار روی نسخه اولیه آزمایشی این نشریه را شروع کرده ایم و الان در مرحله ارزیابی نتایج آن هستیم. هدف نهایی، انتشار نشریه ای است که بتواند نیازهای این گروه سنی را پاسخ دهد و جای خالی محتواهای علمی-رسانه ای را پر کند.
علاوه بر این، در حوزه گفتمان سازی علم و فناوری برای کودکان و نوجوانان هم نیازمند کارهای بیشتری هستیم. در کشور مجموعه ای نداریم که نشست های علمی با موضوعات در رابطه با این گروههای سنی برگزار کند. کانون پرورش فکری می تواند نقش برجسته ی در این زمینه بازی کرده و نشست های تخصصی علم و فناوری را طراحی کند. همینطور ضروری است چارچوب های قانونی برای توجه بیشتر دولت به این مسایل مشخص شود. همکاری رسانه ها می تواند به روند گفتمان سازی کمک شایانی کند و کانون علوم و فناوری را به پایگاهی فعال و مؤثر تبدیل کند.
به نظر من، کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران، که برای کودکان و نوجوانان ایران طراحی شده، یک نقطه امید مهم و جدی است. ما خودمان به این طرح بسیار امیدواریم، اما تحقق اهداف آن نیازمند همدلی، حمایت و همکاری تمامی بخش های مختلف جامعه است. چنین نتیجه ای یک شبه به دست نمی آید؛ بلکه باید در این راه سرمایه گذاری نماییم و تلاش مستمر داشته باشیم. اگر امروز می گوییم که ۸۰ درصد نویسندگان، فیلم سازان، کارگردانان، تهیه کنندگان، موسیقی دانان و خوانندگان کشور از میان تربیت یافتگان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هستند، این نتیجه حاصل سرمایه گذاری های گذشته این مجموعه است.
هدف ما اینست که در طول ۱۵ تا ۲۰ سال آینده، ۸۰ درصد دانشمندان کشور هم اذعان کنند که شروع فعالیت علمی شان از کانون پرورش فکری و کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران بوده است. این هدف کاملا دست یافتنی است و اصلاً دور از انتظار نیست، اما برای تحقق آن به حمایت و همدلی همه مسؤلان نیاز داریم. کانون علوم و تکنولوژی های جدید ایران بعنوان یک سرمایه پرارزش برای کشور شمرده می شود که با اضافه شدن مجموعه های خلاقانه مانند «مرغک کانون» گسترده تر شده است. امید داریم که این گام هوشمندانه بتواند زمینه ساز تحقق رؤیای ایران قوی باشد.
کانون های علم و علوم ما که قبلاً کارهای خویش را داشتند و ثبت نامهای خاص خودشان را انجام می دادند، حالا نیازمند تغییراتی در مدل فعالیت هستند. حالا منتظریم تا رئیس مجموعه توسط مدیرعامل محترم منصوب شود با ساختاری جدید کار را آغاز نماییم. هدف ما همکاری با مدارس، آموزش به فضاهایی که بچه ها در آن حضور دارند و تعامل با خانواده ها در قسمت های مختلف است. برنامه اینست که کارهای علمی را با ثبت نام و مشارکت کودکان آغاز نماییم تا آنها عضو شوند و بشکل عملی وارد فعالیت شوند. هم اکنون هنوز به شکل اجرایی وارد عمل نشده ایم، اما حتی موضوع هایی مثل برگزاری اردوهای علمی برای خانواده ها و کودکان هم مدنظر است.
در سه قطب اصلی آغاز به کار خواهیم کرد؛ زنجان، تهران و هرمزگان. این مراکز وظیفه مدیریت و هدایت کارهای علمی کانون پرورش فکری را بر عهده خواهند داشت. بعنوان مثال، امکان دارد یک برنامه رباتیک در مرکز سی تهران یا یک پروژه علمی در دیگر مراکز کانون پرورش فکری اجرا شود. برنامه ریزی این نوع فعالیتها به عهده کانون علوم و فناوری است که شامل تعیین استاد، تنظیم سرفصل ها و هماهنگی برای محل اجرای برنامه ها است.
مرکز کانون پرورش فکری امکان دارد مکان اجرای کارهای خویش را فراتر از محیط های معمولی تعریف کند؛ مثلا این اجراها می توانند در مدارس دولتی یا غیرانتفاعی، مهدکودک ها، آموزشگاه ها یا حتی مراکز دانشگاهی انجام شوند. هدف ما اینست که از محدوده فضای سنتی کانون پرورش فکری عبور نماییم، اما همچنان از دیدگاه ها و برنامه ریزی های همین نهاد بهره ببریم.
به عبارت دیگر، عقبه فکری این حرکت می تواند کانون علوم باشد. ما می خواهیم وارد حوزه دانشگاه ها شویم و معتقدیم که تعامل کانون پرورش فکری با مدارس تابحال تجربه ای موفق بوده است. اما حالا کانون علوم و فناوری می تواند پل ارتباطی ما با دانشگاه ها باشد و پیوند جدیدی بین حوزه کودکان و نوجوانان با مراکز علمی و دانشگاهی بوجود آورد. حتی بخشی از فعالیتها امکان دارد مستقیماً در دانشگاه ها اجرا شود و کودکان یا نوجوانان بتوانند در این فضاها ثبت نام کرده و دوره های آموزشی علمی ویژه را بگذرانند. نکته مهم اینست که صحبت در رابطه با کانون علوم و فناوری به معنای ساخت ساختمان ها یا لابراتوار های جدید نیست. ما تمام تلاشمان را می نماییم تا از ایجاد ساختارهای هزینه بر خودداری نماییم، چونکه معمولا بخش زیادی از بودجه کشور صرف چنین مواردی می شود. به جای آن، تمرکز ما بر مدیریت بهینه ظرفیتهای موجود است؛ همچون بیمارستان ها، مراکز علمی، دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری. هدف اصلی ما اینست که تحت یک چارچوب مشخص و با بهره گیری از امکانات موجود، بستری فراهم نماییم تا کودکان و نوجوانان بتوانند از این ظرفیت ها بهره مند شوند. در این بخش کارهایی در دو حوزه ی معاونت آموزش و معاونت پژوهش انجام شده و برنامه هایی هم برای سال آینده درنظر گرفته شده است.
* برای توسعه پژوهش و ترویج آن در بین نوجوانان چه اقداماتی مقرر است انجام شود؟
در معاونت پژوهش، بیشتر بر روی پژوهش های بنیادی تمرکز داریم. بعنوان مثال، اگر ایده ای مانند راه اندازی یک کانون مطرح شود، این بخش بررسی می کند که آیا این اقدام درست است، موفق خواهد بود یا نه، ضروریست یا غیرضروری، و واکنش بچه ها چگونه خواهد بود. برای توسعه پژوهش و ترویج آن در بین نوجوانان، یک مرکز پژوهشی در حوزه علوم و فناوری برنامه ریزی شده است که دو رویکرد اساسی را دنبال می کند: یک بخش برای تولیدات علمی مستقل مرکز، و بخش دیگر برای آموزش روش های پژوهش به بچه ها. هدف اینست که نوجوانان نه تنها مهارت های علمی را بیاموزند، بلکه به روش پژوهش و کشف علمی علاقه مند شوند.
علاوه بر این، برنامه هایی در حوزه آموزش تدوین می شود؛ مثلا اگر قرار باشد رباتیک یا موضوع هایی پیشرفته مانند فیزیک کوانتومی تدریس شوند، مشخص شود که چگونه این آموزش ها عرضه شوند. یا برای کارهایی مثل ساخت و آموزش موشک های آبی، کارهای پژوهشی به انجام می رسد تا بهترین روش ها و روشهای فنی به روز دنیا بررسی و اجرا شوند. این اقدامات نیازمند تحقیقات عمیق بوده و معاونت پژوهش مسئولیت پیگیری آنها را بر عهده دارد. هدف اینست که کارهایی صورت گیرد که هم خلاقانه باشند و هم تاثیر گذار و اعجاب انگیز.
* همزمان با هفته ملی کودک، شاهد اجرای نخستین سری عروسک های نمایشی دارا و سارا بودیم. آیا مقرر است عروسک های دارا و سارا تولید و به بازار عرضه شود؟
قرار است این عروسک های نمایشی نقشی اساسی در برنامه های آینده ایفا کنند و تا سال ۱۴۰۴ خبرهای خوشی برای علاقمندان داشته باشند. یکی از اتفاقات مهم سال ۱۴۰۳، احیای جشنواره نمایش بود که به سبب دوران کرونا متوقف شده بود. این جشنواره در نوزدهمین دوره خود با استقبال قابل ملاحظه ای اجرا شد. یکی از ایده های کلیدی این دوره تمرکز بر طراحی و معرفی عروسک های هویتی برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود.
در حال حاضر، کانون پرورش فکری در شهر های مختلف فعالیت دارد و در شرایط خاص مانند سیل یا زلزله با کودکان ارتباط برقرار کرده و خدمات عرضه می کند. اما تابحال شخصیتی عروسکی برای ایجاد ارتباط نزدیک تر با کودکان نداشتیم؛ شخصیتی که بتواند کتاب ها را به کودکان ارائه کند، اخبار کانون را اطلاع رسانی کند یا آنها را با رویدادهای کانون آشنا سازد. این ایده سبب شد تا طراحی و تولید یک عروسک هویتی مدنظر قرار گیرد؛ عروسکی که بتواند فاصله بین کانون پرورش فکری و کودکان را کاهش داده و بشکلی جذاب تر پیام ها و برنامه ها را به آنها منتقل کند.
ما یک کارگروه تشکیل دادیم و در آن به بررسی شخصیت های مختلف پرداختیم. نتیجه نهائی کار این شد که به جای طراحی یک شخصیت جدید، به همان شخصیت هایی که قبلاً داشتیم بازگردیم. بر این اساس، تصمیم گرفتیم باردیگر به شخصیت های دارا و سارا دقت کنیم، اما نه به همان شکل قبلی که صرفا عروسک های تزئینی و دکور بودند. این دفعه، از چهره آنها برای طراحی نسخه ای جدید از عروسک های نمایشی استفاده کردیم و نخستین سری این عروسک ها تولید شد. پس از تولید، این عروسک ها در چارچوب برنامه های محیطی در مکانهای مختلفی همچون سالن حجاب و برخی مدارس اجرا شدند تا ظرفیت آنها ارزیابی شود و نقصها احتمالی شناسایی شود.
برخی کارشناسان به ما گفتند که هنوز مشکلاتی در طراحی وجود دارد، به این علت حالا سری دوم عروسک های نمایشی دارا و سارا در دست طراحی است. برای سال آینده هم برنامه ریزی کرده ایم تا حضور تلویزیونی این عروسک ها را توسعه دهیم و گامهای مؤثری در این راه برداریم. خانم سارا روستاپور، که چهره ای شناخته شده در بین کودکان هستند، مسئولیت مدیریت پروژه را بر عهده گرفته اند. او بعنوان مدیر این طرح، قدم های مهمی را برای تحقق اهداف برنامه برداشته اند. براساس برنامه ریزی انجام شده، از تابستان سال آینده حضور شخصیت های دارا و سارا در شبکه های کودک تلویزیون آغاز خواهد شد. جلساتی هم با مسئولان شبکه کودک برگزار شده و احتمال دارد پیش از ورود رسمی این شخصیت ها به برنامه ها، چند کلیپ تلویزیونی بعنوان پیش درآمد تولید شود
. هدف اصلی این پروژه احیای شخصیت های دارا و سارا و بازگرداندن آنها به خانه ها و ذهن کودکان است. در این جهت از تجربیات گذشته بهره خواهیم گرفت تا از تکرار اشتباهات جلوگیری شود. در دوره های قبلی، این شخصیت ها بدون پیوست کافی معرفی شدند؛ محصولات جانبی نداشتند، و بازاریابی فرهنگی برای آنها انجام نشده بود. اما در این دوره، تمرکز بر ساخت شخصیت هایی است که از راه رسانه، تلویزیون، و حتی فیلمهای سینمایی بعنوان چهره ای پذیرفتنی برای کودکان مطرح شوند.
در ادامه برنامه، تلاش خواهد شد تا این شخصیت ها به شکل گسترده تر در دسترس قرار گیرند؛ همچون در چارچوب محصولات فرهنگی، اجراهای خیابانی، اجراهای صحنه ای، و حضور در استان ها. همینطور فروش عروسک های در رابطه با این شخصیت ها هم بخشی از این برنامه است. کارگروهی برای نظارت بر روند اجرا تشکیل شده که متشکل از معاونت تولید و معاونت فرهنگی است و جلسات منظمی برای پیشبرد کارها انجام می شود. علاوه بر این، با حمایت های مدیرعامل محترم و نگاهی دقیق و حساب شده تلاش می نماییم به نتایج مؤثری دست پیدا نماییم. حضور تلویزیونی این شخصیت های عروسکی، بعنوان بخشی از طرح معرفی شخصیت های جدید، می تواند نقشی کلیدی در موفقیت این پروژه ایفا کند.
ستاد وظیفه اصلی برنامه ریزی کلان در حوزه های علمی، فرهنگی و فناوری است. تمرکز بر اجرای اقدامات مستقیم علمی نیست، بلکه ما به طراحی مسیری استراتژیک و مهندسی علمی برای کشور می پردازیم. هم اکنون کشور را به بخش های مختلف تقسیم کرده ایم تا در هر بخش یک قطب علمی فعال شود در حوزه شخصیت های عروسکی برای کودکان با یک فقر جدی مواجه هستیم. دراین خصوص می توانیم بحث آزادپردازی سرهنگی را مطرح نماییم، اما نگاه دقیق تری هم به برخی انیمیشن های موفق مانند «بچه زرنگ» داشته ایم. این انیمیشن ها مورد بررسی معاونت فرهنگی قرار گرفته و به نتایجی رسیده ایم که میتوان آنها را برای هماهنگی بیشتر به بخش بازرگانی و معاونت تولید منتقل کرد تا برنامه ریزی لازم صورت گیرد. بعنوان مثال، در پروژه «بچه زرنگ» تابحال حدود ۲۵ عنوان محصول طراحی شده و حتی کاتالوگی شامل ۴۰۰ عنوان دیگر هم آماده شده است.
ما این محصولات را با دقت رصد می نماییم و نیازهای واقعی موجود در میدان را به واحد بازرگانی اعلام می نماییم. آنها هم بر مبنای اولویت ها اقدامات لازم را انجام می دهند. بعنوان بخشی از همین رویکرد، ما موفق شده ایم ۱۰۰ کتاب مورد علاقه کودکان ایران را شناسایی نماییم. این کتاب ها برای تولید محتوا در سال آینده اعلام شده اند و از آنها در چارچوب برنامه های مختلف مانند تئاتر کودک و نوجوان بهره برداری خواهد شد. هدف ما اینست که این موارد در سال آینده با برنامه ریزی بهتر و گسترده تر به ثمر بنشیند.
تئاتر کودک و نوجوان در واقع از کتاب های موفقی الهام می گیرد که کودکان و نوجوانان می خوانند و از راه تئاتر آنها را تجربه می کنند. این امکان به آنها اجازه می دهد نه تنها تئاتر را ببینند، بلکه موسیقی اش را بشنوند و حتی نسخه صوتی کتاب را در دسترس داشته باشند. ما چنین مدلی را در طراحی هایمان داریم، اما اجرای آن و پیشبرد تولید نیازمند همکاری میان بخش بازرگانی، معاونت تولید و سایر بخش های مرتبط می باشد. تمامی این اجزا باید در یک زنجیره منسجم برای ادامه دار کردن این فرایند همکاری داشته باشند.
این مطلب لباسدونی را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب