نویسنده كودك:
سفارشی نویسی مصیبت امروز ادبیات کودک ایران است
نویسنده و نظریه پرداز ادبیات کودکان و نوجوانان اظهار داشت: عمده ادبیات کودک ما در دست ناشران دولتی است و از خصوصی ها حمایتی نمی گردد، این روند، سفارشی نویسی نویسندگان را به دنبال دارد که از بین برنده استعداد ذاتی و مانع از ایجاد اثر خلاقه شده و مصیبت ادبیات کودک است.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایرنا برپایه دانشنامه بریتانیکا، ادبیات کودک به مجموعه ای از آثار مکتوب یا مصور اطلاق می شود که خلق شده اند تا برای کودکان سرگرم کننده و در عین حال آموزنده باشند. این نوع ادبی شامل طیف متنوعی از آثار است: از آثار کلاسیک ادبیات جهان، کتاب های مصور و داستان های ساده که به صورت خاص برای کودکان نوشته شده اند تا قصه های پریان، لالایی ها، حکایت ها و دیگر داستان هایی که نسل به نسل به صورت شفاهی منتقل شده اند.
ادبیات کودک نخستین بار در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی بعنوان یک گونه ادبی مستقل ظهور کرد و در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به علت انتشار خیلی از آثار کلاسیک در این ژانر، وارد عصر طلایی خود شد.
نقش ادبیات کودک به علت توجه به ذوق و سطح رشد، پرورش فکر، تربیت و شخصیت کودک، در تعلیم، تربیت، پرورش و رشد اجتماعی غیرقابل انکار است، اهمیت ادبیات کودک در آنجاست که مسیر رشد و توسعه زبانی را برای کودکان هموار و آنها را به فعال کردن قوه تخیلشان تشویق می کند. دسترسی به آثار باکیفیت در این ژانر لازمه ترغیب کودکان به مطالعه است، عادتی که می تواند تا بزرگسالی همراهشان بماند.
اهمیت این بخش از فرهنگ اجتماعی در ایران هم به حدی است که شورایعالی انقلاب فرهنگی بنابر پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی هجدهمین روز تیرماه هر سال را بعنوان روز ادبیات کودک و نوجوان در تقویم رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران ثبت کرده است.
ارتقای ادبیات کودک بی گمان در توسعه فرهنگی کشور نقش بسزایی دارد، ازاین رو کالبدشکافی این حوزه و توجه به نیازهای ارتقای آن می تواند از اولویت های سیاست های فرهنگی در حوزه دولتی و نهادها و ارکان خصوصی فعال این عرصه باشد.
محمدرضا یوسفی نویسنده و نظریه پرداز ادبیات کودکان و نوجوانان معتقد است: مشکل اول ما این است که ادبیات کودک ما یک ساختار دولتی دارد و در این ساختار دولتی خود بخود به شکل اتوماتیک وار آثار خلاقه به سختی بالا می آید، ضمن این که ناشران عمده ادبیات کودک ما دولتی هستند و این یک مصیبت ملی است چون فیلترها و محافظه کاری های خودشان را دارند و در این سیستم حتی برای مدیران در رابطه با ادبیات کودک هم محدودیت وجود دارد و این نه تنها کم مشکلی نیست بلکه خیلی هم بزرگ است. سطح کلان و اقتصاد کشور در این امر تنیده شده است و ضربه آن به بخصوص به ادبیات مکتوب کودک است.
نهاد متولی ترجمه به زبان های دیگر نداریم
وی در گفتگو با خبرنگار ایرنا اضافه کرد: جهانی شدن ادبیات کودک به این معناست که شما اول بتوانید تدارکی بچینید کتاب هایتان به زبان های خارجی ترجمه شود، ما چنین نهادی هم اکنون نداریم، در دوره وزارت آقای مسجد جامعی اتفاقاتی افتاد اما کوتاه مدت بود.
یوسفی اظهار داشت: یکی از اشکالات ما این است که مترجم از زبان فارسی به زبان های دیگر بسیار کم داریم، به تازگی عده ای کم پیدا شده اند اما کفایت نمی کند.
نویسنده گرگ ها گریه نمی کنند افزود: بخش دولتی که ادبیات کودک را در چنگ گرفته اینجا باید پای کار بیاید و جریان را در دست گیرد و سرمایه گذاری کند.
نامزد جایزه اندرسن در سال ۲۰۰۰ اضافه کرد: به صورت جسته و گریخته ترجمه هایی به زبان های دیگر داشته ایم اما این بخاطر تلاش این سوی مرزها نبوده بلکه خود کشورهای متقاضی خواهان بوده اند؛ اگر ترجمه ای هم بوده خودشان تمایل نشان داده اند؛ ازاین رو این روندِ گاه به گاه، اتفاقی است و بر مبنای اتفاق نمی گردد برنامه ریزی کرد باید این روند منضبط باشد و حتما در این عرصه برنامه داشت و تدارکات اولیه را درست چید.
یوسفی اظهار داشت: در سطح جهان معمولاً ناشران خصوصی هستند که امور در ارتباط با کتاب را پیش می برند، ناشران آژانس های ادبی را می شناسند و تمام کارها با همراهی و مشاوره آنها و یا کلا از جانب آنها صورت می گیرد.
وی اضافه کرد: ناشران خصوصی ما باید حمایت بشوند تا در نمایشگاه های کتاب مثل بلونیا و فرانکفورت و غیره وجود خویش را اثبات کنند. اما این حمایت را شاهد نیستیم و امکانات کلی و جزئی در این حوزه ضعیف است. امکانات بعضی از ناشران خصوصی یک پنجم ناشران دولتی است و برخی هم هیچ حمایتی نمی شوند. بنابراین هم ۸۰ درصد کتاب هایی که به خارج از کشور راه می یابند متعلق به ناشران دولتی است.
ناشران دولتی، انگیزه و ناشران خصوصی، امکانات ندارند
نویسنده وقتی پرنده ها پرواز کردند اظهار داشت: در جهان کشورهایی که در ادبیات کودک پیشرفت کرده اند، این پیشرفت را مدیون ناشران دولتی نیستند بلکه بواسطه ناشران خصوصی بوده است چون که انگیزه ادامه فعالیت و ماندگاری دارند، اما ناشران دولتی حساب و کتابی برایشان مطرح نیست و همگی آنها انتصابی هستند و بر این اساس انگیزه ای هم ندارند. نتیجه این می شود که اثر خلاق در ناشران دولتی کم می شود. تا جاییکه که حتی مدیران این حوزه هم شناخت کافی از مسائل و اهمیت آن ندارند و خیلی ها هم اصلا معنای بخش بین الملل را نمی دانند، چون اغلب مدیران ما در عرصه فرهنگ غیرفرهنگی هستند و متوجه نیستند چکار می کنند.
یوسفی اضافه کرد: مشکل دیگر در این عرصه جابجایی زود به زود مدیران است که مانع برنامه ریزی و اشراف آنان به مسائل می شود. از سویی هم مدیران ما اختیاری از خود ندارند و این باعث استرس آنها در کار می شود، مدیری که خودش اختیار ندارد چگونه می تواند کتاب باکیفیت چاپ کند که در سطح جهان هم مطرح شود.
وی اظهار داشت: در این وضعیت نمی توان از نویسنده انتظار داشت اثری جهانی بنویسد، اگر تاحدودی هم جهانی شدنی صورت گرفته است با کمک سازمان های مردم نهاد مثل شورای کتاب کودک و ناشران خصوصی بوده است که توانسته اند کتاب کودک را در جهان مطرح کنند.
سفارشی نویسی مصیبت ادبیات کودک ماست
نویسنده دنیا مال من است اضافه کرد: نتیجه این می شود که نویسنده ها سفارشی نویس می شوند و این سفارشی نویسی مصیبت ادبیات کودک است و ضربه سنگینی به آن وارد می نماید. در صورتی که نویسندگان خود هم به این امر راضی نیستند بنابراین سرمایه های انسانی و استعداد نویسنده هدر می رود چون سفارشی است و با انگیزه تولید نشده است. بازار هم پر از کتاب متوسط می شود و در نهایت هم این فاجعه عظیم به فرهنگ ملی ضربه می زند.
یوسفی اظهار داشت: این روند نویسنده خلاق و مستقل را از جامعه می گیرد و در این جریان یکسری دریچه ها مثل فیلم و سریال به سمت نویسنده باز می شود که ناچار جذب آن می شود و این از بین بردن استعداد ذاتی آثار خلاقه ای به دنبال ندارد، از طرفی هم منابع معتمد و معتبری برای مشاوره و سفارش «چه بخوانیم» که نیاز امروز جامعه است وجود ندارد و نتیجه این می شود که کودکان ما به کتاب های ترجمه گرایش بیشتری پیدا می کنند.
نویسنده وقتی باران بارید با تکیه بر این که باید در کشور ما هم مثل کشورهای دیگر بودجه ملی در اختیار ادبیات قرار گیرد، اظهار داشت: تا بخش دولتی که مدیریت کلان ادبیات را در دست دارد، کاری اساسی انجام ندهد، ارتقای مورد انتظار هم محقق نخواهد شد، مشتری اول کتاب کودک در کشور ما خود دولت می باشد و در این حوزه نباید شاهد باندبازی باشیم، وارد ادبیات کودک که می شویم البته مسئله حادتر هم می شود چون در عرصه رمان بزرگسال بخش دولتی نتوانسته خیلی قوی باشد و ناشر خصوصی میدان بیشتری دارد اما ناشران بخش کودک بخصوص در فرآیند دریافت مجوزها بسیار گیر و گرفتاری دارند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب