به مناسب روز جهانی لباس كردی
لباس کردی و هویتی که خویش را گم نکرده است
به گزارش لباس دونی، کردستان نسل بە نسل، گام بە گام تاریخ را در نوردیدە، سختی ها و ناملایمات تاریخی را پیمودە و در این راە گاە تغییر و تحولات بسیاری را هم بە خود دیدە است، اما هیچگاە اصالت خویش را از دست نداده و هویت خویش را گم نکردە است.
هزاران سال از قدمتش می گذرد، اما بازهم شناسنامە و سمفونی زیبایی از هویت و اصالت کرد است کە در هر نخ آن و در پس هر تار و پود آن، روایتی از تاریخ فرهنگ و هنر مردمان این دیار نهفتە است و گویی هر رنگ بە کار رفتە در آن، نغمەای از طبیعت بکر و سرسبز کردستان را سر داده است.
نقوش ظریف و اصیل بە کار رفته در آن نه فقط یک نقش یا یک طرح بە ظاهر زیبا، کە روایتی از زندگی و باورهای این قوم را در خود بازگو می کند و اگر در طرح و نقش آن غرق شوی می توانی گوشەای از زندگی مردم کرد در کوهستان را بە چشم ببینی، در بین دشت های سرسبز و پر گل آن بە راە بیفتی، با مهربانی آنان زندگی کنی و روحیە لطیف و شاد آنها را دریابی و بە موسیقی اصیل کردی گوش بسپاری!
از رنگ و نقوش بە کار رفتە در آنکه بگذری، لباسی بس بلند است و گشاد، راحتی را در عین ظرافت و زیبایی را در حین وقار دارد، خاص زندگی در کوهستان و کوچ کردن در بین هوار و گرمیان است و شکل آن خود کتابی چند صد صفحەای از شیوە زندگی مردمان کرد در بین کوەهای سخت و سربەفلک کشیدە کردستان دارد.
از بانە و مریوان و سقز و بوکان تا سنندج و بیجار و دهگلان تا می رسد بە کرد سوریە و ترکیە لباس هر کدام دارای یک اصالت و طرح ها و نقش های آن از هم جدا اما هرکدام خاص کُردهاست.
از تاریخ ها برگشتە است، جنگ ها را پشت سر نهادە است، زندگی ها را تجربە کرده است، ناملایمات روزگار را چشیدە، دربەدری ها را بە چشم دیدە، عزا و عروسی ها را گذراندە، مدرنیتە را پس زدە و حال با اصالتی تمام آوازەای در ویترین جهانی یافتە است.
کراس، سوخمە، پشتوێن، لفکە و سۆرانی، پووزەوانە، سەروێن، ڕەشتی، تاسکلاو، فرەنجی، چارۆکە، کوا، کوڵنجە و... گوشەای از تنوع آنست کە همین تنوع در طرح و رنگ و نقش ۲۰ اسفند و یا ۱۰ مارس را بە روزی جهانی مختص بە لباس کردی مبدل کرده است.
کراس
به لباس زنان کرد، کراس می گویند، پارچەهای آن بطور معمول شاد و دارای طرح هایی از طبیعت و حیوانات و نقش های اصیلی همچون جوقە است کە اصالت لباس کردی را بە نمایش می گذارد.
کراس خانم ها، گشاد بلند و در بعضی اوقات یک دست و یا دو تکە است کە شکل یک تکە آن بطور معمول مورد پسند خانم های سنندجی، کامیارانی و نوع دو تکه آن کە از کمر چین دار است و سنندجی ها بە آن سقزی می گویند خاص منطقە سقز و مریوان و بوکان و مهاباد است.
لباس کردی بطور معمول گشاد و راحت و جهت زندگی در کوهستان و کار و تلاش سخت طراحی شدە تا زن ها بتوانند در طول روز و در میانە کار و زندگی با آن احساس راحتی داشتە باشند.
سوخمە
سوخمە یکی از اجزای زیبای لباس کردی است، کە شبیە بە جلیقه است و روپوشی برای لباس کردی است و اغلب جلوی آن با گیرەها و قلاب هایی مزین بە سکە و لیره به هم وصل می شود.
سوخمه ها به طور معمول از جنس پارچه های ضخیم و مقاوم مانند مخمل، پشم یا ابریشم تهیه می شوند و نقوش و طرح های به کار رفته در سُخمه ها، اغلب الهام گرفته از طبیعت و عناصر فرهنگی منطقه است؛ همین طور سوزن دوزی های ظریف و زیبا، یکی از خاصیت های بارز سُخمه های کُردی است.
چارۆکە
چارۆکە یکی از قسمت های خاص لباس کردی است کە استفادە از آن وقار و کدبانویی یک زن را نشان میدهد و در قدیم زنان بزرگ یک منطقە کە از طبقە اشراف و خان بودند از آن استفادە می کردند.
چاروکە پارچەای چهار گوش اما بزرگ بود کە زنان بر روی دوش خود می انداختند و دو سر چاروکە را بالای قفسە سینە و با یک گیرە بە هم وصل می کردند و طی صد سال اخیر نیز حتی در بین زنان پیر و سالخوردە کرد استفادە از آن مرسوم بود.
چاروکە در گذشت زمان کم کم بە فراموشی سپردە شدە بود، اما از آنجایی کە مردمان کرد علاقە بسیار زیادی بە حفظ هویت و اصالت خود دارند در یکی دو سال اخیر بە عنوان بخشی تزئینی از لباس کردی باردیگر آنرا احیا و وارد بازار کردند.
سەروین
با توجه به این که کردستان منطقه ای کوهستانی و سردسیر است، لباس ها نیز باتوجه به شرایط آب و هوایی خاص آن طراحی شده است، زنان کُرد برای صیانت از خود در مقابل سرمای کوهستان از سربند که در اصطلاح کُردی به آن "سەروەنی" یا "ڕەشتی" گفته می شود استفاده می کرده اند که متاسفانه امروزه این نوع پوشش تنها در افراد کهن سال دیده می شود.
در لباس کردی، "سەروین" به صورتی سربند یا روسری اطلاق می شود که زنان کُرد برای پوشاندن سر خود از آن استفاده می نمایند کە بخشی جدایی ناپذیر از پوشش سنتی زنان کُرد بودە و در مناطق مختلف کُردستان، به شیوه های گوناگونی بسته می شد.
سەروێن، علاوه بر جنبه زیبایی، دارای اهمیت فرهنگی و نمادین نیز هیت، این سربند، نشان دهنده اصالت، نجابت و وقار زنان کُرد در طول تاریخ بوده است و زنان کُرد، سەروێن را به شیوه های مختلفی می بستند که هر کدام، نمادی از منطقه و فرهنگ خاص آن منطقه است.
سەروێن، علاوه بر استفاده روزمره، در مراسم ها، جشن ها و مناسبت های خاص نیز پوشیده می شد و زیبایی و جلوه ای خاص به پوشش زنان کُرد می بخشید.
پشتوین
پشتوێن در لباس کُردی، به صورتی شال یا کمربند اطلاق می شود که مردان و زنان کُرد برای بستن دور کمر خود از آن استفاده می نمایند، این عنصر، علاوه بر جنبه کاربردی، نقش برجسته ی در زیبایی و تکمیل پوشش سنتی کُردی دارد.
پشتوێن های مردانه به طور معمول ساده تر و از جنس پارچه های تیره تر تهیه می شوند، اما پشتوێن های زنانه به طور معمول رنگارنگ و با تزئینات بیشتری هستند.
پشتوێن، علاوه بر جنبه زیبایی، نقش مهمی در گرم نگه داشتن کمر و صیانت از کلیه ها در فصول سرد سال دارد، همین طور این عنصر، در مراسم ها، جشن ها و مناسبت های خاص نیز استفاده می شود و زیبایی و جلوه ای خاص به پوشش کُردی می بخشد.
پشتوێن، علاوه بر جنبه کاربردی، دارای اهمیت فرهنگی و نمادین نیز هست. این عنصر، نشان دهنده اصالت، قدرت و وقار مردان و زنان کُرد است و در طول تاریخ، همیشه مورد احترام و تقدیر قرار گرفته است.
فەرەنجی
فەرەنجی در لباس کُردی، نوعی بالاپوش یا کت است که به طور معمول توسط مردان کُرد در مناطق سردسیر و کوهستانی پوشیده می شود، این لباس، از جنس پشم یا نمد تهیه می شود و دارای خاصیت های خاصی است که آنرا برای شرایط آب و هوایی سخت مناسب می سازد.
طرح های به کار رفته در فەرەنجی ها، اغلب ساده و سنتی هستند و در بعضی موارد، با سوزن دوزی های ظریف تزیین می شوند.
فەرەنجی، علاوه بر جنبه زیبایی، نقش مهمی در گرم نگه داشتن بدن در فصول سرد سال دارد و این لباس، برای کارهای روزمره، کار در مزارع و کوهستان و همین طور شرکت در مراسم ها و جشن ها استفاده می شود.
تاسکلاو
تاسکڵاو در لباس کُردی، به صورتی کلاه یا سربند اطلاق می شود که زنان کُرد در بعضی مناطق، خصوصاً در مناطق جنوبی کُردستان، از آن استفاده می کنند؛ این عنصر، قسمتی از پوشش سنتی زنان کُرد است و دارای خاصیت های خاصی است.
تاسکڵاو علاوە بر اینکە قسمتی از لباس کردی بودە است در حقیقت نوع طرح و نقوش بە کار رفتە در آن نشان از موقعیت اجتماعی زنان داشتە است و بطور معمول هرچه این نوع کلاە با سکەهای بیشتری تزیین شده باشد نشان از آن داشت کە آن فرد از یک خانوادە اشراف زادە و یا خانزادە است.
تاسکڵاو بطور معمول علاوە بر صیانت از سر در مقابل گرما و سرما بە نوعی جنبە تزئینی داشتە است و زنان اغلب آنرا برای جنبە زیبایی لباس خود استفادە می کردند.
کلاش
کڵاش یا فارس گفتنی گیوه محلی، کفشی سبک، راحت، خنک و در عین حال محکم است که با دستان هنرمند و زحمت کش مردان و زنان کُرد بافته می شود.
این گیوه محلی در حین این که بسیار زیبا و با ظرافت خاصی دوخته می شود نسبت به سایر کفش ها از استواری بالایی برخوردار بوده و از زمان هایی بس دور متناسب با نوع آب و هوای کوهستانی کردستان طراحی شده است.
تاریخ دقیق پیدایش کلاش بافی معین نمی باشد، اما شواهد نشان میدهد که این هنر از گذشته های دور در بین مردم کرد رواج داشته است و برخی معتقدند که قدمت کلاش بافی به دوران مادها و هخامنشیان می رسد.
هنوز هم کە هنوز است کڵاش کفش محبوب کردهاست و در موقعیت های مختلف مورد استفادە قرار می گیرد.
پوشش مردان کُرد نیز همانند زنان از تنوع بالایی برخوردار بوده و هر منطقه دارای لباس مخصوص به خود است که همچون آنها می توان به چوخه، پانتۆڵ، مەلێکی، فرەنجی و کوڵەباڵ و... نام برد.
روز جهانی لباس کردی، جشن رنگ ها، نقوش و اصالت است و در این روز، مردم کرد در سرتاسر جهان، با پوشیدن لباس های محلی خود، به تقدیر میراث فرهنگی غنی و ارزشمندشان می پردازند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب