به مناسبت روز جهانی صنایع دستی؛
واگذاری خانه شیخ الاسلام به بخش خصوصی
لباس دونی: اصفهان خانه‌ی صفویِ شیخ الاسلام که از سال 1389 خانه نساجی سنتی اصفهان در آن افتتاح و به موزه ای از هنرهای سنتی تبدیل شد، اینروزها حال خوشی ندارد و با بیماری استاد مهدی شمسعلی، هنرمند پیشکسوت زری بافی تعطیل شد و مقرر است به بخش خصوصی واگذار شود.
نورالله عبدالهی، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان با اعلان اینکه خانه تاریخی شیخ الاسلام پس از پایان هفته صنایع دستی و تا یک ماه آتی کارهای خودرا از سر می گیرد، به ایسنا اظهار داشت: خانه شیخ الاسلام در شُرُف تعطیلی بود که خوشبختانه با پیگیری هایی که در این خصوص انجام شد مجدداً تا یک ماه آتی کارهای خودرا از سر می گیرد؛ اما حال حاضر نیز تعطیل نیست، بلکه کارهای آن بصورت پاره وقت در حال انجام می باشد. ما دراین خصوص برنامه ای برای ورود بخش خصوصی داشتیم اما اعتبار آن تامین نشد، ولی هم اکنون اعتبار لازم تامین شده و ان شاءالله این خانه مجدداً کارهای خودرا شروع می کند.
او افزود: کارهای قبل که در خانه شیخ الاسلام انجام می شد نیز حدودا در این خانه بطور پاره وقت ادامه داشته و هنرمندانی که در آنجا فعالیت داشتند در ساعات کمتر و به شکل پاره وقت به کار خود ادامه دادند و با وجود نداشتن قرارداد، دوست نداشتند که این مکان تعطیل شود؛ به همین جهت با ما همکاری کردند و قرارداد جدید با آنها نوشته شد و قرار بر این است که مجدداً مشغول بکار شده و آموزش دهند و تولیدات خودرا ارایه داده و موزه هم برقرار باشد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان تاکید کرد: در طول این زمان که کارهای خانه شیخ الاسلام به شکل پاره وقت درحال انجام بود خسارت چندانی به صنعت گردشگر و گردشگری وارد نشد و با وجود نبودنِ شرایط خوب و مناسب، اما فعالیت ها ادامه یافت و در برخی از روزها نیز که هنرمندان در این خانه حضور داشتند، درِ این خانه باز بود و امکان بازدید نیز به شکل محدود وجود داشت؛ و همین که پیگیری ها برای فعالیت مجدد این خانه جواب داده بسیار خوشایند است.
عبدالهی درباب ادامه فعالیت استاد مهدی شمسعلی و فرزندش و ضرورت ادامه هنر زری بافی در خانه شیخ الاسلام نیز توضیح داد: استاد شمسعلی جزو کسانی است که با آنها قرارداد داریم و قرار بر این است که باردیگر فعالیت خودرا شروع کند و منتظر هستیم تا کسالت ایشان برطرف شود. من در جریان عدم فعالیت پسرشان نیستم و به سبب این که مقرر است خانه شیخ الاسلام در آینده به بخش خصوصی واگذار شود، ادامه‌ی فعالیت به خودشان بستگی دارد. خانم عباسپور، استاد شمسعلی و خانم داتلی بیگی جز فهرستی هستند که مقرر است حتما فعالیت خودرا در این مجموعه از سر بگیرند.
هنرمندان صنایع دستی به مثابه یک چاه نفت هستند
در ادامه مجدالدین تاج، رییس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان نیز با اعلان اینکه خانه های تاریخی از زمان گذشته بصورت دوره ای در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می گرفت، بیان کرد: حضور هنرمندان صنایع دستی در این خانه ها و تولیدات آثار هنری و برگزاری کارگاه های آموزشی، نقش حمایتی از آنها دارد تا بتوانند بدون پرداخت اجاره بهای سنگین، مدتی را در یک بنای مشخص و بطور متمرکز فعالیت کنند که متأسفانه این خانه ها به دلیلهای نامعلومی تعطیل می شوند.
او اضافه کرد: هم اکنون باتوجه به عناوین بسیار مهمی مثل «شهر جهانی صنایع دستی» و «شهر خلاق صنایع دستی» که بواسطه هنرمندان صنایع دستی برای اصفهان اخذشده، هرساله مسئولین مربوطه باید بطور سالانه گزارش هایی را در مورد عملکرد و اقداماتی که توسط معاونت صنایع دستی و شهرداری به انجام می رسد به شورای جهانی صنایع دستی ارسال نمایند که در ارزیابی های دوره ای این سازمان این عناوین بزرگ حفظ شود؛ یکی از این گزارش ها مربوط به بخش آموزش و برگزاری دوره های مختلفِ بسترسازی برای ایجاد خلاقیت در صنایع دستی و حمایت مادی و معنوی از هنرمندانی است که در این زمینه فعالیت می نمایند. اگر این گزارش ارائه نشود و یا عملکرد و اقدامی در اصفهان انجام نشود، امکان دارد که عناوین شهر جهانی صنایع دستی و شهر خلاق به مخاطره بیفتد.
تاج اشاره کرد: خانه های تاریخی و کارهایی که در آنها به انجام می رسد دقیقاً یکی از همان عملکردی است که باید به شورای جهانی صنایع دستی اعلام گردد و اگر این خانه ها تعطیل شود، باید برای بیان علت آن پاسخگو باشند.
رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان اشاره کرد: صنایع دستی و گردشگری دو جزء به هم پیوسته هستند؛ لازم به ذکر است که مسیر توسعه و رسیدن به درآمد پایدار در اصفهان، صنعت نیست بلکه صنایع دستی و گردشگریست و اگر به آن اهمیت کافی داده شود بطور قطع می توانیم در اصفهان به درآمد پایدار رسیده و از منافع آن نیز استفاده نمائیم. تک تک هنرمندان صنایع دستی به مثابه یک چاه نفت هستند که می توانند برای این شهر ارزش آفرینی کنند؛ هم چنین اصفهان به عنوان بزرگ ترین شهر موزه، آثار باستانی زیادی دارد که می تواند ارزش آفرین باشند.
او افزود: در خارج از کشور از هیچ، کوه ساخته اند و فرهنگ و هویت برای خود آفریدند و مردم نیز از آن استفاده می کنند؛ اما ما باوجود داشتن این منابع بسیار بزرگ، بطور صحیح از آنها استفاده نمی نماییم و متأسفانه هم اکنون نیز درحال از میان رفتن است. هر یک از این خانه هایی که بسته شود و هر اتفاقی که برای هنرمندان ما بیفتد ۱۰۰ درصد به صنعت گردشگر و گردشگری خسارت وارد میکند.
پدرم می گفت خانه شیخ الاسلام را مثل خانه خودت بدان
محمدرضا شمسعلی، فرزند هنرمند پیشکسوت زری بافی استاد مهدی شمسعلی نیز با اشاره به این که از سال ۱۳۹۳ در خانه شیخ الاسلام به زری بافی نزد پدرش مشغول شد، اظهار داشت: زری بافی شغل موروثی ما است و پدرِ پدربزرگ، مادربزرگ، پدربزرگ، پدرم در همین رشته فعالیت داشتند. ما در ابتدا با اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرارداد داشتیم و پس از مدتی اختیار خانه شیخ الاسلام به شرکتی واگذار و از سیستم اداری خارج شد.
او اضافه کرد: پدرم استاد مهدی شمسعلی مدت ۳۰ سال سرپرست قسمت زری بافی در هنرستان هنرهای زیبا بودند و برای اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کار می کردند. زمانی که در ارشاد مشغول به فعالیت بودند شرایط خوبی وجود داشت. وقتی ایشان برای نمایشگاه به آلمان رفتند به ایشان پیشنهاد تدریس در دانشگاه شد ولی به سبب این که باور داشتند هنر زری بافی یک هنر سنتی و ملی ایرانی است و تمایل داشتند که آنرا در ایران گسترش داده و به فعالیت خود ادامه دهند این پیشنهاد را قبول نکردند و بازگشتند.
شمسعلی اظهار داشت: مرحوم آقای ادیب که در قسمت دیگری از هنرستان هنرجو بودند و بعدها عهده دار معاونت صنایع دستیاستان شدند به پدر پیشنهاد دادند که هنر زری بافی را در اداره میراث فرهنگی آموزش دهند و ایشان هم در ابتدا به خانه شیخ الاسلام و بعد از مدتی به خانه جواهری رفتند و سپس مجدد به خانه شیخ الاسلام بازگشتند و بیش از ۲۰ سال در آنجا مشغول به فعالیت بودند و هنرجویان زیادی را تربیت کردند و آموزش دادند؛ ولی متأسفانه پس از فوت آقای ادیب و هرچه زمان گذشت شرایط بدتر و فعالیت ها متوقف گردید و حتی زمانی که ایشان سکته کردند با وجود شرایط نامساعدی که داشتند بازهم به آنجا می رفتند.
او افزود: مسئولان کم لطفی های زیادی در حق ما کردند و پدرم می گویند که حیف این ۶۰ سال عمری را که برای این کار گذاشتم و این قدر کم لطفی دیدم. زمانی که ایشان در بیمارستان بستری بودند از هیچ کس تماسی دریافت نشد و کسی هم به ملاقات ایشان نیامد تا آن زمان که خبر بستری شدنِ پدرم منتشر گردید و آقای دکتر ایزدی مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به ملاقات استاد آمدند و یادآور شدند که ایشان سرآمد هنری زری بافی هستند.
فرزند استاد مهدی شمسعلی بیان کرد: متأسفانه پدرم معوقه یک ساله داشتند و حتی در آن شرایط هم به کار خود ادامه دادند اما درنهایت به سبب شرایطی که وجود داشت من مجبور به شکایت شدم، ضمن این که به درخواست پدر در خصوص ادامه فعالیت من در خانه شیخ الاسلام هیچ توجهی نشد.
او اشاره کرد: زمانی که حال پدر بد شد گفتند که می خواهیم خانه را به بخش خصوصی برای راه اندازی رستوران یا کافی شاپ واگذار نماییم و به سبب این که به لحاظ موقعیتی برای این کار مناسب نبود، هیچ کس قبول نکرد و درنهایت در آن بسته شد. حتی یک سال نیرو برای صیانت از در آنجا نداشتند و شخصاً با درخواست حراست در خصوص صیانت از این خانه به مدت یک سال تا آن زمان که یگان به آنها نیرو دهد، همکاری کردم و حتی ۲ سارق نیز در آنجا دستگیر کردم. بعدازآن یک سال به من گفتند که دیگر نیازی به حضور شما نیست و وقتی علت را جویا شدم اینگونه پاسخ دادند که به سبب این که من تنها و بدون تجهیزات سارق دستگیر کرده ام ولی در مسجد امام با بودن سرباز و تجهیزات هر ۲ هفته سرقت انجام شده و موفق به دستگیری نمی شوند، سبب دردسر برای آنها شده است. پدر که مریض شدند، درخواست ادامه فعالیت توسط من را داشتند ولی متأسفانه کسی قبول نکرد و در بسته شد.
شمسعلی با اعلان اینکه در بیستم همین ماه به مناسبت روز صنایع دستی نمایشگاهی در چهل ستون برگزار می شود، اظهار داشت: شاید در این نمایشگاه از انبار اداره کل، پارچه های مربوط به زری بافی و عکس پدر را بطور نمادین به نمایش بگذارند اما دیگر این هنر درحال منسوخ شدن است و مسئولین باید برای جلوگیری از به فراموشی سپردن آن اقداماتی انجام دهند. من برای حل این مشکل حتی تا تهران هم رفتم ولی متأسفانه رسیدگی درستی نشد و آن چنان که باید برای این هنر ارزش قائل نیستند. هم اکنون پدر و من هستیم که کار نخ گلابتون را انجام می دهیم و متأسفانه نخ گلابتون که اصل کار زری بافی است و به هنر زری بافی ارزش داده است به طورکلی از بین رفته و این مسئله برای کسی هم اهمیت ندارد. علاوه بر من ۲ خانم دیگر هم در خانه شیخ الاسلام مشغول بکار بودند که یکی از آنها به نام خانم عباسپور ۱۸ سال از عمر خود ر ا صرف فعالیت در این خانه کرد.
او اضافه کرد: ما حتی برای گرفتن یک متر کابل برای خانه شیخ الاسلام هم با دردسر و نامه های فراوان از اداره کل میراث فرهنگی، درخواست می کردیم و در خیلی از موارد پدر با هزینه شخصی خودشان خیلی از تجهیزات را فراهم می کردند. حفظ این خانه هیچ نوع اهمیتی برای آن اداره نداشت و وقتی از خرابی های سقف و دیوار گزارش می دادیم، پس از خرابی می آمدند و در مدت زمان طولانی آنرا تعمیر می کردند که چندان تعمیر مناسبی هم نبود. وقتی آقای جعفر صالحی در معاونت صنایع دستی اداره بودند خیلی خوب به اینگونه مسائل رسیدگی می کردند ولی پس از رفتن ایشان، رسیدگی ها کمتر شد و مواقعی بود که اداره حتی برای نظافت هم خدمات نمی فرستاد و پدر به من می گفتند که «هر کاری که از دستت برمی آید انجام بده و اینجا را مثل خانه خودت بدان.» تنها مواقعی که از تهران برای ساخت مستند به اینجا می آمدند برای بالا رفتن ارزشیابی، رسیدگی خوبی می شد و بعدازآن هم ما دیگر مسئولان را نمی دیدیم.
پسر استاد شمسعلی درباب استقبال از کارگاه های آموزشی نیز بیان کرد: هنگامی که هنر زری بافی را در خانه شیخ الاسلامآموزش می دادیم، بیشتر خانم ها از این کارگاه های آموزشی استقبال می کردند و ازلحاظ درآمدزایی برای آقایان خیلی به صرفه نبود. تعدادی که علاقه واقعی داشتند این کارگاه ها را ادامه می دادند ولی بیشتر آنها پس از مدتی به سبب ازدواج و یا بچه دار شدن، گرفتار مشغله های فراوان می شدند و استاد از این بابت نگران بودند و برای همین هم بر ماندن و ادامه این فعالیت توسط من در آنجا اصرار داشتند. هم اکنون آموزش زری بافی هم متوقف شده و در جای دیگر صورت نمی گیرد.
تعطیلیِ خانه شیخ الاسلام و فراموشیِ زری بافی
همچنین استاد مهدی شمسعلی، هنرمند پیشکسوت زری بافی نیز با وجود این که بتازگی پس از شکستگی پا و سکته مغزی از بیمارستان مرخص شده و در منزل دوران نقاهت را سپری می کنند، اما با این همه پاسخگوی ایسنا بودند.
او با اعلان اینکه از سال ۱۳۷۷ در خانه شیخ الاسلام مشغول به فعالیت شده است، اظهار داشت: هنر زری بافی یک هنر سنتی و ملی ایرانی است که متأسفانه به اندازه کافی برای نسل امروز شناخته شده نیست و طی این مدت، تعطیلیِ خانه شیخ الاسلام و توقف فعالیت ها و کارگاه های آموزشی زری بافی، موجب به فراموشی سپردن این هنر شده است. لازم به ذکر است که اداره میراث فرهنگی نیز توجه چندانی برای حفظ و نگهداری خانه شیخ الاسلام نداشته است.
استاد شمسعلی افزود: هم چنین در طول مدتِ فعالیت من در خانه شیخ الاسلام، از کارگاه های آموزشی استقبال خوبی به عمل می آمد و به سبب این که به شاگردانم علاقمند بودم برای آنها وقت می گذاشتم؛ ولی هم اکنون باتوجه به تعطیلی این مکان، کارگاه های آموزشی و فعالیت شاگردان در جای دیگر ادامه پیدا نکرده است.
منبع: lebasdooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب