دستان هنرمند اصفهانی به انتظار ۲۷ ساله ساز سنتور تمام كرد
به گزارش لباس دونی ایرنا- هنرمند اصفهانی كه سال های جنگ تحمیلی یك دستگاه متفاوت از ساز سنتور ابداع و به علل مختلف همچون مشكلات اقتصادی آنرا نیمه كاره رها كرده بود این روزها از تكمیل بی نقص آن و دلخوشی اش از تحول موثر در این ساز می گوید.
نوای خوش موسیقی همواره برای همه انسان ها روح نواز و دلنشین بوده و هست، اما گاهی در این بین سازهای سنتی ایرانی جذبه ای بیشتر و تاثیری عمیق تر بر دل و جان آدمی دارد، تا جایی که روح را به سرزمین رویا و خیال پرواز می دهد و مرهمی بر جان خسته انسان می شود.
از همین رو آنان که از احساس سرشارند مجذوب هنر موسیقی و نوازندگی این سازهای دلربا می شوند و هریک سازی برمی گزینند.
یکی تار، دیگری دف، یکی چنگ، یکی نی و دیگری هم سنتور، سازی که صدایش برای من از آن های دیگر آرامبخش تر و گوش نوازتر است.
سنتور ساز خوشنواخت و گوشنواز ایرانی است که به نوشته علامه دهخدا « به شکل ذوزنقه که دارای سیم های بسیاری است و با دو زخمه چوبی نواخته می شود. رایج ترین نوع سنتور (۹ خرکی) دارای ۷۲ سیم است که به دسته های ۴ تایی و در ۱۸ دسته تقسیم می شود». سنتور در زمره کهن ترین آلات موسیقی ایرانی است که پیشینه آنرا ۵۵۹ پیش از میلاد مسیح می دانند.
مدتی بود با خودم درگیر بودم که سنتور را بیاموزم، هرجور که شده سازی خریده و نزد استادی چیره دست نواختن بر سیم های سنتور را بیاموزم تا صدای برخاسته از آن مرهمی بر تمام قیل و قال های این دنیای پرهیاهو و ماشینی باشد.
اما در گیر و دار این افکار و تصمیمات بودم که حدود یکماه پیش به واسطه یکی از دوستانم با هنرمندی آشنا شدم. پیشکسوت ورزشی بود اما هنرمند موسیقی، با شوق از ابداع خود و با حسرت از وقفه زمانی ۲۷ ساله ای که در تکمیل این دستگاه داشته است سخن می گفت.
نامش ایرج است و از خانواده سمیعی، متولد اصفهان، شهری که هنرمندانش به نام و پرآوازه و تک تک مردمانش همگی هنرمندند.
به دلیل شیوع کرونا نتوانستم حضوری با او گفت و گو کنم، ازاین رو از راه تلفن و گاهی هم پیام رسان های مختلف جویای عملکردش در خلال این سال ها و در مجموع اشتیاقش برای گرایش به موسیقی و ساخت این ابداع شدم.
از خودتان بگویید، ایرج سمیعی چند سال دارد و در چه خانواده ای متولد و پرورش یافته است؟
من متولد دیماه ۱۳۴۶ هستم. در خانواده ای اصفهانی و تاحدودی مذهبی و تنگدست به دنیا آمدم.
شما که به قول خودتان در خانواده ای مذهبی بزرگ شدید چطور به سمت موسیقی گرایش پیدا کردید؟
اتصالم به هنر موسیقی با واسطه و یا بنا به ریشه خانوادگی نبود.
از کودکی کنجکاو و موشکاف بودم و تنها چیزی که ارتباط خوبی با آن برقرار کردم موسیقی بود، از همان کودکی هر جا آوای موسیقی به گوشم می خورد در جا میخکوبم می کرد و بر آن متمرکز می شدم.
این حس و علاقه ادامه داشت تا اینکه حتی نوع و سبک موسیقی برایم متفاوت، متمایز و قابل تفکیک شد.
از کودکی و همان ابتدا به سراغ آموختن هنر موسیقی رفتید؟
نه، نخستین هنری که به عنوان تخصصی سراغش رفتم خوشنویسی بود و رفت و آمدهای مکرر به کلاس خوشنویسی که در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان بود و شنیدن آواهای مختلف سازها از داخل کلاس ها مرا به هنر موسیقی اتصال داد.
یادم هست که موقع رفتن به کلاس خوشنویسی دقایقی می ایستادم پشت درب هر یک از کلاس های موسیقی و گوش می کردم و همین کار را موقع اتمام کلاس و دز رمان برگشت تکرار می کردم تا اینکه از بین تمام این نواها و سازها صدای سنتور مجذوبم کرد.
چطور شد که تصمیم گرفتید این موسیقی را یاد بگیرید و از چه زمانی وارد عرصه موسیقی شدید؟
در یکی از روزهای سال ۱۳۶۲ بود که تصمیم محکمی بابت فراگیری موسیقی گرفتم. به صورت کلاسیک در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان واقع بر شمال زاینده رود آغاز به آموزش دیدم. و تا الان دارم ادامه می دهم.
زیرنظر چه اساتیدی هنر آموختید و الان خودتان هم هنرآموز دارید؟
دوره ابتدایی و متوسطه زیر نظر استاد سعید نعیمی منش و دوره عالی را هم با عنایت زنده یاد سیروس ساغری موسیقی آموختم. چند سالی هم به درخواست همان هنرستان مدرس سنتور شدم.
از گذشته و سال هایی برایمان بگویید که سنتور را به صورت حرفه ای آموخته بودید. چه شد که به فکر ورود به صنعت ساخت ساز افتادید؟
در سال ۶۵ صنعت ساخت ساز را شروع کردم و طرحی را روی سنتور ایجاد کردم تا نوازنده در کسری از ثانیه از دستگاهی به دستگاه دیگری یا گامی به گام دیگر تغییر کوک بدهد.
در اینصورت نوازنده بدون نگرانی، کوک سازش را در یک لحظه با سازهای دیگر در هر موقعیتی که باشد هماهنگ می کند.
سال ۱۳۶۷ بود که چند نسخه نمونه از این طرح را ساختم و سه سنتور را به هنرجویانم دادم و یکی را برای خودم نگه داشتم تا روزی آنرا تکمیل تر و به تولید انبوه برسانم. مرحوم مشکاتیان هم در سال های دور از این ساخته استقبال کرد و آنرا ابداع خوبی دانسته بود.
شما که در سال ۶۷ این ساز را ساختید چرا تا به امروز آنرا به تولید انبوه نرساندید؟
همیشه در فکر ابزار دقیق بودم، می خواستم آنرا تکمیل تر و نواقصش را رفع کنم. گاهی فرصت نمی شد و گاهی سرمایه لازم را جور نمی دیدم. اما در نهایت سال ۹۴ با خودم گفتم ۲۷ سال قبل است حالا که همه نقصها سازت را می دانی پس نمونه نهایی را بساز و ساختم.
یعنی سنتور کروماتیک که امروز می بینیم پنج سال پیش ساخته و تکمیل شده بود؟
بله، همین سازی که الان در اختیار من است پنج سال پیش بی نقص و تکمیل شده بود و من سال ها را از دست دادم.
کروماتیک سنتور چه تفاوت یا تفاوت هایی با سنتورهای معمولی دارد؟
در کروماتیک سنتور محدودیت سازهای معمولی کاملا برداشته شده است. نوازنده ای که پای کروماتیک سنتور می نشیند احساس آزادی عمل دارد، نوازنده با استفاده از سنتور معمولی اگر بخواهد مثلا از دستگاه شور به همایون تغییر کوک داشته باشد زحمت زیادی را باید متحمل شود تا توقفی در کار نیفتد اما با این ساز سرعت عمل در اختیار نوازنده است.
کروماتیک سنتور هنگام تغییرات مقامی از گروه جا نمی ماند و نیاز نیست چند ساز با چند کوک مختلف آماده داشته باشیم و یا در اجرای قطعه توقف ایجاد شود. در واقع کروماتیک سنتور یک ساز واحد است.
آیا تمایل دارید که این ساخته خویش را به تولید انبوه برسانید؟
بله، قطعا این طرح یک تحول بزرگ در جامعه موسیقی کشور و جهان است و باید به مرحله بهره برداری، تولید انبوه و به دست نوازندگان برسد. اگر حمایتگر مالی مناسبی برای تولید با تیراژ بالا پیدا شود حتما آنرا به تولید انبوه خواهم رساند.
آیا استفاده از سنتور کروماتیک ساخت دست شما نیازمند آموزش دیدن هنرمندان و نوازندگان این ساز است یا هر فرد حرفه ای در زمینه سنتور هم می تواند از آن استفاده کند؟
استفاده از این ساز آموزش خاصی نیاز ندارد و یک نوازنده سنتور در زمانی حدود ۵ دقیقه می تواند عملکرد وطرز کار با آنرا فرابگیرد.
سوال آخر اینکه آیا این ساز جدید هم قیمت سایر سنتورهاست؟
سنتور کروماتیک در مقایسه با سنتورهای معمولی هزینه ای دو برابری یا شاید بیشتر خواهد داشت اما کار با آن نوازندگی را بسیار ساده تر و سریع می کند.
در آخر آیا صحبت دیگری دارید؟
من همیشه برای ساخت ساز ایده هایی نو داشته ام و برای سازهای معمولی رایج سنتور هم تغییراتی اعمال کرده ام اما سازندگان سنتور سالیان زیادی است که هیچ ابدا و تغییری و یا ارتقائی در این ساز نداشتند.
من معتقدم سنتورها از لحاظ ابعاد ایراد دارند و از لحاظ فشار یکسان لازم از هر نقطه خرک بر صفحه به یک اندازه و راستا نیستند، به زبان ساده پائین سازهای سنتور معمولی از لحاظ جنسیت صدا با بالای آن اختلاف دارد و یک دست نیست. نکته دیگر اینکه شیطانک های کناری و فرم آنها متناسب با این ساز ذوزنقه ای نیست و هارمونی لازم برای فشار یکسان خرک ها بر صفحه ساز را ندارد.
منبع: lebasdooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب