گزارش لباس دونی؛
رسانه ملی می تواند پیشتاز عرصه مد و لباس ایرانی اسلامی باشد؟
لباس دونی: رسانه ای همچون تلویزیون می تواند الگویی در خیلی از رفتارهای افراد باشد و یکی از موارد مورد توجه در این امر بحث مد و لباس است، موضوعی که این روزها شاهد تناقض گویی هایی از طرف مسئولان هستیم.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ زینب رازدشت: رسانه ها، آگاهی را در افکار عمومی فراگیر می سازند و بر جنبه های ناپیدا و کمتر شناخته شده و چه بسا ناشناخته افکار و اذهان عمومی، پرتو می افکنند. بر این اساس، رسانه ها نقش مهمی در توسعه و شکوفایی اجتماعی و سیاسی برعهده دارند. گرچه، گاهی رسانه ها بطور مستقیم وارد مباحث اجتماعی و سیاسی نمی شوند، اما با بازتاب خواسته های مردمی و از سویی تصمیمات و برنامه های سیاسی دولتمردان و احزاب و گروههای سیاسی، به شکلی گفت وگویی را میان آنها سامان می دهند. به همین دلیل، رسانه ها را از ارکان پنهان دموکراسی خوانده اند.
یکی از مؤثرترین و گسترده ترین دستگاه های مهم حوزه رسانه در جهان امروز، تلویزیون است. این رسانه در مقایسه با دیگر رسانه ها، به علت استفاده از جاذبه های تصویری و هنری، تأثیرگذاری بیشتری بر افکار عمومی و رفتار مخاطبان خود دارد.
در واقع تلویزیون، با آموزش مفاهیم فرهنگی و اعتقادی، الگوهای مثبت و منفی، تبلیغ و ترویج مصرف کالاها و محصولات داخلی و خارجی، نهادینه سازی هنجارهای مناسب و نامناسب و حتی تغییر ذائقه و ذوق بینندگان، از جایگاهی کاملاً منحصر به فرد در این مسئله برخوردارست و حتی می تواند رهبری افکار عمومی جامعه را در دست گیرد.
امروزه تلویزیون ها، تنها اطلاعات لازم جهت زندگی در یک جامعه مدرن را به ما نمی دهند؛ بلکه تعیین می کنند که مسئله با اهمیت چیست؟ چه چیز بی اهمیت است؟ مطلوب و نامطلوب چیست؟ برای مثال در تلویزیون طرز لباس پوشیدن، آداب معاشرت یا ورزش کردن، سالم زیستن و … نشان داده می شود. بنابراین، دیگر نمی توان تلویزیون را وسیله دانست.
تقلیدهای شگفت آور از انواع آرایش مو و لباس بازیگران در سریال ها و فیلم ها بلافاصله نمایش آن در خیابان های تهران و دیگر شهرها به چشم می خورد.
شاید خنده دار باشد، اما گاهی نوع انگشتر خانم بازیگر و نوع مدل موی وی در زمان پخش بازی اش بدون فوت وقت، در تهران و سراسر کشور مورد تقلید دختران و زنان قرار می گیرد.
از آنجا که رسانه ای همچون تلویزیون می تواند الگویی در خیلی از رفتارهای افراد باشد، باید در ثانیه به ثانیه آنچه که مقرر است از این جعبه جادویی پخش شود، باید شاهد انجام دقت های لازم از طرف دست اندرکاران این امر باشیم. یکی از موارد مورد توجه در این امر بحث مد و لباس است؛ موضوعی که به شدت این روزها مورد توجه است و بهتر است بگوییم گاهی شاهد تناقض گویی هایی از طرف مسئولان امر هستیم.
البته مطابق ماده یک قانون ساماندهی مد و لباس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بمنظور حفظ و تقویت فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی، ارج نهادن، تبیین، تثبیت و ترویج الگوهای بومی و ملی، هدایت بازار تولید و عرضه البسه و پوشاک برمبنای طرح ها و الگوهای داخلی و نیز در راستای تشویق مردم به پرهیز از انتخاب و مصرف الگوهای بیگانه و نامأنوس با فرهنگ و هویت ایرانی، مکلّف شده است اقداماتی فرهنگی و اجرائی انجام دهد.
طبق ماده دو همین قانون، سازمان صداوسیما نیز در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلّف است نمادها و الگوهای پارچه و لباس ایرانی و بومی مناطق مختلف ایران را ترویج کند و از تبلیغ الگوهای مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی بپرهیزد.
با توجه به این رسالت قانونی که برای رسانه ملی تعیین شده و نیز با توجه به فرمایش های مقام معظم رهبری درباب سبک زندگی (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جوانان خراسان شمالی، ۲۳/۷/۱۳۹۱) و مطرح شدن طراحی لباس به عنوان یکی از دغدغه های بیست گانه ایشان در این عرصه و نقش مهمی که صداوسیما در ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی بین خانواده ها دارد، باید این مساله مورد بررسی قرار بگیرد که صداوسیما تا چه اندازه به منویات حضرت آقا لبیک گفته است و اهتمام کرده تا حداقل در پوشش افرادی که جلوی این جعبه جادویی می روند، دقت ویژه ای داشته باشد.
البته بمنظور ساماندهی مد و لباس ۱۲ دی سال ۸۵ بر طبق قانون مد و لباس، کارگروهی در این رابطه تشکیل شد و بر طبق این قانون، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظفند در راستای ترویج نمادها و الگوهای پارچه و لباس ایرانی و بومی مناطق مختلف این قانون را تشویق و تشویق و تبلیغ نمایند و در راستای پرهیز از تبلیغ الگوهای مغایر با فرهنگ ایرانی - اسلامی اهتمام جدی بورزند.
باتوجه به نقش محوری ر سانه های جمعی در شکل دهی به فرهنگ و سبک زندگی در جهان امروز، توجه به سیاست رسانه ای در قبال صنایع فرهنگی همچون مد لباس به
عنوان جلوه نمادین فرهنگ دربردارنده سطح زیرین آن و معرف ارزش هایی است که در پس آن نهفته است، به عنوان بخش قابل توجهی از سیاست فرهنگی، ضرورتی غیر قابل انکار است. مسئله چرخه مد به عنوان یک صنعت فرهنگی و مسئله شکل گیری برندهای جریان ساز اسلامی ایرانی در زمینه مد لباس مغفول واقع شده و مسائل بنیادین معرفتی، فرهنگی اجتماعی و خصوصاً اقتصادی سیا سی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. تلویزیون به عنوان یک رسانه ای که مورد استقبال عموم است، می تواند در قالب سریال در عرصه مد و لباس پیشتاز باشد.
پخش فیلم ها و تعدادی از برنامه ها در تلویزیون علاوه بر این که نقش اطلاع رسانی دارند، به آگاهی های افراد می افزایند و حتی در عواطف و عقاید آنان نیز تأثیرات زیادی می گذارند. این تأثیرگذاری به اتّخاذ شیوه های تازه زندگی می انجامد. برای مثال ممکنست فرد با دیدن فیلم های مربوط به زندگی جوانان امروز، عقیده شخصی فرد، نسبت به اخلاق و شرایط زندگی جوانان دگرگون می شود و حتی ممکنست تماشای چنین برنامه هایی در سبک زندگی او تأثیر داشته باشد.
مصداق این مساله را می توان به سریال در پناه تو اشاره نمود که بعد از پخش این سریال و نوع خاص چادر به سر کردن خانم لعیا زنگنه به سرعت این نوع پوشش چادر همگانی شد.
یا نمونه دیگر از فراگیری طراحی لباس یک فیلم در جامعه به فیلم "سنتوری" ساخته داریوش مهرجویی مربوط می شود. در آن فیلم بازیگران نقش اصلی زن و مرد پانچوهایی دوخته شده از شال های زنانه به تن داشتند. پس از اکران فیلم این مدل لباس در تمامی فروشگاه های لباس ارائه شد. تنوع در رنگ آمیزی، استفاده راحت و قیمت مناسب این لباس ها موجب استقبال زیاد خانم ها از این مدل شد که تا مدت زیادی ادامه پیدا کرد.
نمونه دیگر که البته رواج چندانی نیافت مربوط می شود به فیلم "ماهی ها عاشق می شوند" ساخته علی رفیعی. سارافون های بلند رنگی همراه با جوراب های رنگارنگ؛ لباس غالب زنان این فیلم بود که تفاوت زیادی با مانتوهای مشکی رایج در بین زنان داشت. این شیوه لباس پوشیدن با استقبال عده ای از دختران جوان هنرمند مواجه گردید. اما به علت جسارتی که پوشیدن یک لباس متفاوت نیاز دارد، در سطح جامعه زیاد فراگیر نشد.
درواقع این مسائل زمانی بروز و ظهور پیدا می کند که گروهی از همسالان طبق شیوه های ارائه شده رفتار کنند. کسی که عضوی از گروههای هم سال است، به جهت اینکه از گروه، رانده و مورد تمسخر واقع نشود، رفتار، پوشش و چهره ظاهری خودرا به شکل آنها در می آورد. از آنجائیکه جامعه ما جامعه دینی و مبتنی بر اسلام است، ارزش ها و هنجارهای خاص خودش را دارد؛ بدین سبب از رسانه ها این انتظار می رود که به عنوان یک ابزار در خدمت این ارزش ها باشند، اما آنچه که می بینیم چیزی جز کمرنگ شدن این ارزش ها و کم توجهی آن در فیلم ها و سریال هاست.
آنچه امروزه در قالب فیلم و سریال شاهد می باشیم این بوده که اکثریت فیلم ها در خانه های بزرگ و شیک ایجاد می شود با وسایلی که بر طبق آخرین مدها به کار برده می شود. در این قالب ها به هنرپیشه ها تازه ترین لباس های مدشده را می پوشانند و دختران مجرد و متأهل به طرز خیره کننده ای چهره پردازی می شوند، حتی اگر در فیلم نقش فرد مذهبی بازی کند.
تقلیدهای شگفت آور از انواع آرایش مو و لباس بازیگران در سریال ها و فیلم ها بلافاصله نمایش آن در خیابان های تهران و دیگر شهرها به چشم می خورد.
شاید خنده دار باشد، اما گاهی نوع انگشتر خانم بازیگر و نوع مدل موی وی در زمان پخش بازی اش بدون فوت وقت، در تهران و سراسر کشور مورد تقلید دختران و زنان قرار می گیرد. حتی گاهی شاهد می باشیم مدل انداختن انگشتر در انگشت سبابه و شصت مورد توجه عموم قرار می گیرد و یک دفعه شاهد این مدل انداختن انگشتر در جامعه می شویم.
در فیلم ها و سریال های ایرانی شاهد می باشیم خانواده های طبقه بالا را به نمایش می گذراند که تقلید طبقه متوسط و پایین را در پی دارد، به صورتی که به تماشاگر این امر القا می شود که اگر خارج از این چهارچوب باشید یعنی ماشین، مبلمان و تلفن همراه با برندهای خاص نداشته باشید، شما یک فرد بدبخت و بیچاره هستید.
بارها شاهد این مساله بوده ایم که خانم های چادری نقش زنان بدبخت و فقیر را بازی می کنند و خانم های پولدار نقش زنان قوی، صاحب سبک و دارای موقعیت اجتماعی؛ اینچنین تناقض هایی را در خیلی از سریال ها و فیلم ها شاهد می باشیم، هرچند صداوسیما در سالهای اخیر با مشارکت کارگروه ساماندهی مد و لباس برنامه های پژوهشی و تحلیلی را روی آنتن برده است که در آن برنامه ها طراحان و پژوهشگران حوزه مد و لباس حضور داشتند و به ایراد سخنرانی پرداخته اند، اما تماشاگر در نهایت آنچه که در فیلم ها و سریال ها و برنامه های صداوسیما مشاهده می کند، چیزی جز القای سبک زندگی بورژوازی یا سرمایه داری نیست.
همچنین کریمی، تولیدکننده محصولات حجاب اظهار داشت: در فیلم های تلویزیونی از لباس های متعارف کمتر استفاده می شود. همیشه در سریال ها خانمی که مشکل فقر دارد، پوشش چادر دارد. در سریال های تلویزیون شاهد لباس های جلوباز و بدون دگمه هستیم. با این شرایط نمی توانیم تولیدکننده لباس را قانع کرد که لباس متعارف تولید نماید. البته شاید بتوان اظهار داشت که تلویزیون در برنامه های مصاحبه محور و پژوهشی اقدامات مناسبی را انجام داده است که می توان به برنامه «چراغ» اشاره نمود که در زمینه عفاف و حجاب به سراغ زنانی رفت که حرفی برای گفتن داشتند.
نعیمه اسلاملو نویسنده این برنامه اظهار داشت: یکی از چالش هایی که امروز در زمینه عفاف و حجاب مطرح می شود آنست که گفته می شود درد امروز مردم مسائل اقتصادیست حجاب کجای درد مردم را رفع می کند؛ در صورتیکه درد همین جا است و کسانی که این سخن را می گویند متوجه عمق این قضیه نیستند. برای همین تصمیم گرفتیم به سراغ بانوانی برویم که از نزدیک با درد مردم مواجهند. بدین سبب محتوا باید بوسیله این افراد بیان می شد. بر این اساس کارشناسانی که حرف برای گفتن داشتند انتخاب و افرادی که کلیشه ای صحبت می کردند حذف شدند چونکه هدف برنامه چراغ ایجاد یک گفتمان تأثیرگذار در جامعه بود.
وی اضافه کرد: هدف چراغ این بود که کارشناسان بگویند عفاف و حجاب کجای زندگی بانوان است و قصد این برنامه آن نبود که صحبت های شعاری و کلیشه ای گفته شود.
در ادامه المیرا سماواتی مجری برنامه «چراغ» اظهار داشت: بحث انتخاب لباس بسیار مهم بود این که چه رنگ ها و طرح هایی انتخاب گردد و شکل و ظاهری چگونه باشد. فصل اول برنامه احساس کردم می توانم در این برنامه صاحب سبک باشم و از لباس هایی که پوشش مناسب دارد و با عرف جامعه مشکلی ندارد بهره ببرم برای همین در انتخاب پوشش ابتدا به سراغ مانتوهای گشاد بلند عبایی شکل رفتم. این نوع مانتوها در پوشش مجریان خانم نیست ولی جالب بود که پس از دیده شدن این سبک پوشش در برنامه چراغ شاهد افزایش این نوع پوشش در قالب مانتوهای عربی و روسری های بلند در جامعه بودم که هیچ تفاوتی با چادر نداشت.
گرچه این برنامه تا حدود یک برنامه تقلیدی از برنامه های ترکیه بود، اما باز هم صداوسیما توانست قسمتی از مخاطبان خودرا در زمینه مد و لباس جلب نماید و از سویی خدمت بزرگی به ترویج فرهنگ خرید از فروشگاه های داخلی کرد همین طور حسن وزیری که تهیه کننده این برنامه است، عنوان کرد: این یک باور غلط است که هر زمان در رسانه ملی بخواهیم حرف از حجاب بزنیم باید مجری آن چادری باشد؛ لازم بود این باور شکسته شود. البته چراغ دراین زمینه هزینه های زیادی داد و بارها مورد انتقاد قرار گرفت اما با حمایت شبکه راهی دراین زمینه در صدا و سیما باز شد.
موضوع دیگری که در بحث مد و لباس جای می گیرد، بحث لباس های اقوام مختلف ایران است که متأسفانه در فیلم ها و سریال ها گاهی شاهد توهین هایی هستیم. البته گاهی هم کارگردانان و تهیه کنندگان فیلم و سریال از لباس های اقوام شهرهای مختلف ایران پتانسیلی برای جذابیت داستان خود می دانند و تلاش می کنند با معرفی این لباس ها به صورتی بر جذابیت داستان خود اضافه کنند که می توان به سریال «ن خ» اشاره نمود.
البته صداوسیما در قالب دیگر هم اهتمام خودرا کرد تا حمایت ویژه ای از تولید ملی و پوشاک ایرانی داشته باشد. برنامه سبک من در قالب مسابقه نمایشی با موضوع پشتیبانی از تولید ملی در مد و پوشاک ایرانی اسلامی بر طبق طرحی از ندا ابراهیمی ساخته شد که شرکت کنندگان آقا و خانم بصورت مجزا در هر برنامه با موضوعی متفاوت از فروشگاه های داخلی خرید کنند و در نهایت توسط کارشناس متخصص این حوزه یک نفر آقا و یک نفر خانم به عنوان برنده انتخاب شوند. گرچه این برنامه تا حدود یک برنامه تقلیدی از برنامه های ترکیه بود، اما باز هم صداوسیما توانست قسمتی از مخاطبان خودرا در زمینه مد و لباس جلب نماید و از سویی خدمت بزرگی به ترویج فرهنگ خرید از فروشگاه های داخلی کرد.
اگر از این بحث ها گذری داشته باشیم، به وضعیت لباس مجریان شبکه های داخلی صداوسیما می رسیم که ۱۸۰ درجه متفاوت از لباس های مجریان شبکه های خارجی همچون العالم، پرس تی وی هستند. استفاده از رنگ های شاد، ست های اصولی، همچون مواردی است که وضعیت پوشش مجریان خانم شبکه های خارجی صداوسیما را چند پله بالاتر ارتقا می دهد.
البته در دوره ای شاهد مقنعه های رنگی مجریان تلویزیون بودیم، اما متأسفانه استفاده از رنگ های بسیار گرم در فضای دکوری سرد، چیزی شبیه یک پوشش نامناسب و به اصطلاح خز بود. شاید بتوان گفت بهتر است کارگروه ساماندهی مد و لباس باید در این حوزه ورود کند تا صداوسیما را یاری دهد، اما قدری واقع بینانه به موضوع نگاه نماییم متوجه می شویم که صداوسیما در ارائه پوشش مناسب، تخصص کافی را دارد و می توان به نوع پوشش لباس های مجریان در شبکه های خارجی صداوسیما همچون العالم و جام جم و پرس تی وی اشاره نمود.
به نظر می رسد صداوسیما در وهله اول باید کارگروهی ویژه مد و لباس متشکل از مدیران خود تشکیل دهد تا بتواند اساسنامه و شیوه نامه هایی را تهیه و سپس ابلاغ کند تا حداقل قسمتی از مشکلات در فیلم ها و سریال ها مرتفع شود. در وهله دوم می تواند با همکاری کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور که رییس آن با حفظ سمت در مسئولیت دبیر شورای فرهنگ عمومی است، اقدامات مناسبی را در این امر انجام دهد.
حال با این تفاسیر می توان به آینده صداوسیما امیدوار بود تا بتواند نقش خود به عنوان پیشتاز عرصه مد و لباس باتوجه به ارزش های فرهنگ ایرانی – اسلامی ایفا کند؟
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب