گاه برای پول و شهرت خبر جعلی منتشر می كنند

هر خبری را درباره ی سلبریتی ها و اینفلوئنسرها باور نکنید

هر خبری را درباره ی سلبریتی ها و اینفلوئنسرها باور نکنید

لباس دونی: یک مدرس دانشگاه با اشاره به اصطلاحی بین فعالان حوزه رسانه تحت عنوان «خبر خوردن» که آنرا زمانی به کار می برند که از یک خبر جا بمانند و دیگران آنرا زودتر منتشر کنند، بر این باور است که «جا ماندن از یک خبر، خیلی بهتر از شرکت در رقابتی است که برای گمراه کردن مخاطب شکل می گیرد و هنوز از درستی آن اطمینانی نیست.»


مریم سلیمی در گفت وگویی با ایسنا اظهار داشت: «خبر جعلی خوردن» در رسانه ها به ویژه رسانه های رسمی را باید نهادینه کرد. به این مفهوم که بکوشند تا می توانند از تولید و نشر خبرهای جعلی و اطلاعات نادرست جا بمانند و آنها را منتشر نکرده و به خورد مخاطبان خود ندهند.
به صرف انتشار خبر توسط همگان، مسئولیت راستی آزمایی سلب نمی شود
این دکترای علوم ارتباطات اظهار داشت: به صرف این توجیه که یک خبر توسط رسانه های مطرح و بطور عمومی انتشار یافته است، پس مسئولیت بررسی و راستی آزمایی از منِ رسانه سلب می شود، نباید یک خبر را نشر یا بازنشر کرد. این مسئولیت هیچ گاه چه از ابعاد حرفه ای و چه از نظر اخلاقی و اجتماعی از رسانه سلب نمی گردد و باید پاسخگوی جامعه و اعتماد مخاطب و درعین حال حافظ اعتبار خود باشد.
صحت و دقت هیچ گاه نباید فدای سرعت شوند
وی ادامه داد: رسانه های رسمی و جریان اصلی به جهت اینکه از بازار پرشتاب و هیاهوی شبکه های اجتماعی جا نمانند، گاه به انتشار اخبار و اطلاعاتی دست می زنند که جعلی یا نادرست است. این حرکت به علت توجه کاربران به یک سوژه یا گرایش حداکثری به آن (ترند) انجام می گیرد، درحالی که خبر مربوطه بدون درستی سنجی های لازم به انتشار می رسد. این در شرایطی است که برمبنای اصول صحت، دقت و سرعت، هیچ گاه نباید صحت و دقت فدای سرعت شود.
رسانه ها نباید تریبونی برای انعکاس حاشیه سازی، ماجراجویی و موج سواری شوند
وی تاکید کرد: تعدادی از اخبار جعلی و اطلاعات نادرست، توسط چهره های مشهور فضای واقعی و مجازی (سلبریتی ها و اینفلوئنسرها)، افراد حقیقی و حقوقی و یا حتی دولت ها و... ساخته می شوند تا منافعشان را تامین کنند. گاه ابعاد این منافع محدود است و به مسیرهایی همچون جذب بیشتر مخاطب و دنبال کننده، افزون شدن شهرت، کسب سود و تبلیغات منتهی می شود و گاه منافعی را در چهارچوب جنگ رسانه ای، اقتصادی ـ تجاری و در ابعاد کلان ملی و فراملی حاصل می کند.
در این زمینه بیشتر بخوانید:
درسی که پشه پر حاشیه به رسانه ها داد
این مدرس ارتباطات متذکر شد: گاه این حاشیه سازی ها ممکنست تلاشی برای دیده شدن یک فیلم، سریال، برنامه و... و یا کوششی برای جلب و جذب و یا بازگشت به مدار توجه مخاطبان و کاربران ازطریق یک سلبریتی یا اینفلوئنسر و... باشد. این کار ممکنست از طرف سلبریتی ها و اینفلوئنسرها با روش هایی همچون انتشار اخباری منفی از فرد به دروغ همچون فوت، جراحت، ممنوع الکاری، ممنوع التصویری، بازداشت، محدودیت فعالیت و... انجام گیرد. در این چهارچوب که مخاطبان/کاربران به اخبار منفی و جعلی واکنشی فعال تر نشان می دهند.
سلیمی تصریح کرد: به هر تقدیر، رسانه ها خصوصاً رسانه های رسمی و جریان اصلی نباید به تریبونی برای انعکاس حاشیه سازی، ماجراجویی و موج سواری و درعین حال کسب منافع عده ای تبدیل شوند.
وی ادامه داد: رسانه ها باید به خاطر داشته باشند که افراد به ویژه افرادی مطرح که حیاتشان شامل اجتماعی و اقتصادی و... به بودن در مدار افکار عمومی گره خورده است، برای حفظ این حیات ممکنست دست به هر کاری بزنند. این در مدار بودن به هر قیمت، نباید بهایش توسط رسانه ها پرداخت گردد. هرچند انتظار می رود رسانه ها اخبار چهره ها و اینفلوئنسرها را منتشر کنند ولی هر انتشاری باید با بررسی، دست یابی به پشت پرده ها و کنه واقعیت و راستی آزمایی های لازم منتشر شود.
پوشش خبرهایی با خاستگاه شبکه های اجتماعی با دقت انجام گیرد
سلیمی به ایسنا اظهار داشت: باید به خاطر داشت سلبریتی ها، اینفلوئنسرها و تمامی افرادی که در پی جلب و جذب مخاطب و کاربر هستند، گاه برای ماندن در قاب ذهن و نگاه مخاطب در رسانه ها دست به هر اقدامی می زنند که بعضاً زمینه سازی برای انتشار آن در شبکه های اجتماعی انجام شده است. با تاکتیک ها و تکنیک هایی یک خبر را در این رسانه ها برجسته کرده و با تمرکز نگاه و توجه کاربران و افکار عمومی، رسانه های جریان اصلی و رسمی نیز خواسته و ناخواسته مجبور به پوشش آن خبر می شوند.
وی ادامه داد: در جریان پوشش خبرهایی که سرنخ ها و سوژه های آن در شبکه های اجتماعی است باید نهایت دقت و وسواس را به کار گرفت تا هر خبری را منتشر نکرد.
اول کنترل، بررسی و درستی سنجی، بعد انتشار
وی که دارای ۲۵ سال سابقه کار مطبوعاتی است، تصریح کرد: به خاطر دارم، بی بی سی همچون رسانه هایی بود که خبر درگذشت استاد شجریان را با تأخیر منتشر نمود و از همین رو نیز مورد نقد قرار گرفت و رسماً تحریریه این رسانه به ارائه پاسخی رسمی درباره ی دلیل تأخیر در انتشار خبر اقدام نمود.
سلیمی افزود: چونکه بارها خبر درگذشت استاد توسط رسانه ها منتشرشده بود و بعد نیز تکذیب می شد؛ بدین سبب بی بی سی آن قدر منتظر ماند تا یک منبع معتبر (به ویژه فرزند استاد شجریان) خبر را رسماً منتشر کند، در این اتفاق بی بی سی کوشش کرد تا ریسک انتشار یک خبر جعلی یا نادرست را به حداقل برساند ولو این که ممکنست از دید دیگران خبر خورده باشد.
وی ادامه داد: نتیجه حاصله از مرور این تجربه آنکه احتیاط در نشر و بازنشر اخبار خصوصاً اخبار مربوط به سلبریتی ها و افراد مشهور یک ضرورت است.
این دکترای علوم ارتباطات خطاب به رسانه های داخلی اظهار داشت: برای رسانه های رسمی یا جریان اصلی بسیار این نکته حیاتیست که برای حفظ اعتبار خود نزد مخاطب به انتشار اخبار درست دست زنند و خودرا گرفتار انتشار اخبار جعلی و نادرست و بعد تکذیب آن نکنند.
وی افزود: بر این اساس هر خبری که از هر منبعی توسط رسانه دریافت می شود باید بررسی و راستی آزمایی شود و در این راه باید مهارت های راستی آزمایی در فعالان یک رسانه افزایش یابد.
از تجارب دیگر کشورها و رسانه ها در راه راستی آزمایی بهره گرفته شود
سلیمی اظهار داشت: در کشورها و رسانه های مختلف برای تشخیص اخبار و تصاویر جعلی از واقعی به استفاده از روش های مختلفی اقدام می شود که از این جمله استفاده از هوش مصنوعی، بهره گیری از نرم افزارها، تشکیل میزهای خبر جعلی و... است. به هر تقدیر، هر راهی که به تشخیص اخبار و تصاویر واقعی از جعلی و نیز تضمین هم زمان اصول صحت، دقت و سرعت کمک نماید، می تواند یاری گر باشد.
مراقب منابع جعلی باید بود
این فعال حوزه رسانه اظهار داشت: رسانه ها نه فقط باید به توان تشخیص اخبار، تصاویر و ویدیو های جعلی و دیپ فیک ها برسند بلکه باید توان تشخیص منابع جعلی از واقعی را نیز داشته باشند. منابع رجوع رسانه ها هم اکنون نسبت به گذشته از وسعت بیشتری برخوردار شده است؛ از این جمله رجوع به منابع در شبکه های اجتماعی است. در این رجوع بسیار حائز اهمیت می باشد که امکان تشخیص منابع جعلی از واقعی وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: کنترل تیک آبی تأیید هویت در شبکه های اجتماعی را نباید فراموش کرد. این تیک عموماً در کنار نام و تصویر افراد حقیقی و حقیقی قرار می گیرد که هویتشان را تأیید می کند و عموماً نیز این افراد دارای شهرت بوده و از تعداد دنبال کننده های بالایی نیز برخوردار می باشند.
سلیمی تاکید کرد: هیچ گاه نباید به نشر و بازنشر اخبار خصوصاً به نقل از منابع فاقد تأیید هویت در شبکه های اجتماعی اقدام کرد؛ مگر این که از اعتبار منبع و نیز اعتبار خبر مربوطه کسب اطمینان کامل کرد.
سرنخ گیری از شبکه های اجتماعی بله، اتکا به آنها هرگز
وی تاکید کرد: رسانه ها می توانند برای یافتن سوژه و ایده به شبکه های اجتماعی مراجعه نموده ولی هیچ گاه نباید به آن اتکا کنند. پس از گرفتن سوژه باید به بررسی، جمع آوری اطلاعات، راستی آزمایی و... اقدام نمایند.
پرهیز از اتکا به یک منبع
وی که یکی از مؤلفان کتاب سواد خبری است، اظهار داشت: هیچ گاه رسانه ها نباید با اتکا به یک منبع ولو یک منبع به ظاهر رسمی به انتشار یک خبر اقدام نمایند بلکه خودشان هم باید به راستی آزمایی دست زنند. از طرفی، به صرف این که دیگران خبر را منتشر نموده اند ما نیز بی تحقیق و بررسی آن خبر را منتشر نماییم یک اشتباه جدی است؛ چونکه ممکنست در نهایت به اعتبار ما به عنوان رسانه لطمه وارد کند.
او از یک تجربه مربوط به بی بی سی یادکرده و با تاکید بر این که باید ازاین گونه تجارب درس گرفت، اظهار داشت: بی بی سی خبری را مربوط به ادعای زایمان ۱۰ قلو به نقل از خبرگزاری آفریقای جنوبی منتشر نمود و در نهایت در سومین خبر مرتبط پس از چند هفته، مجبور به اعلام غیرواقعی بودن خبر شد.
سلیمی افزود: باید از تجربه هایی این چنین درس گرفت.
سؤالات اساسی در جریان انتشار یک خبر
سلیمی خطاب به رسانه ها اظهار داشت: قبل از انتشار هر خبر، باید سوالاتی را از خود بپرسند مانند این که منابع هر خبر کدم اند؟ آیا منابع مربوطه از اعتبار لازم برخوردارند؟ آیا هویت آنها مورد تأیید است؟ سابقه و پیشینه این منابع به چه شکل است؟ آیا سابقه انتشار یا بازنشر اخبار جعلی، نادرست و یا گمراه کننده را دارند؟ آیا خبر مربوطه واقعی است یا جعلی و یا نادرست؟ آیا راستی آزمایی های لازم را درباب خبر مربوطه داشته ایم یا خیر؟ خبر مربوطه دارای چه ارزش ها و ایدئولوژی است و بناست منافع چه فرد یا افراد حقیقی یا حقوقی را تامین کند؟ این خبر در چه بستر و موقعیت زمانی منتشر می شود؟ پشت پرده های احتمالی این خبر چیست؟ تبعات انتشار چنین خبری چیست؟ و....
وی ادامه داد: واقعیت این است که رسانه ها در کنار چهارچوب های حرفه ای خود که قسمتی از آن به اعتبارشان برمی گردد، دارای مسئولیت های اجتماعی هستند و اجازه ندارند هر خبری را به هر قیمتی منتشر کنند.
نباید به اعتماد مخاطبان و کاربران خدشه وارد کرد
این مدرس دانشگاه اظهار داشت: در کنار مباحث حرفه ای و مسئولیت های اجتماعی، ضرورت تعامل و ارتباط مؤثر بین رسانه ها و مخاطبان و کاربرانشان ایجاب می کند که برای حفظ اعتماد دوسویه تلاش نموده و از ایجاد خدشه به آن جلوگیری نمایند. قسمتی از این خدشه ها بواسطه انتشار اخبار جعلی و نادرست آنها بطور خواسته یا ناخواسته حاصل می شود. کما این که گاه همین اخبار ممکنست مبنای تصمیم و اقدام عده ای قرار گیرد و منافع فردی، خانوادگی و جمعی آنها را نیز از ابعاد مختلف به خطر بیندازد.
نیاز به دستورالعملی برای فعالیت فعالان حوزه رسانه در شبکه های اجتماعی و متاورس
این پژوهشگر ارتباطی و رسانه ای پیشنهاد کرد تا رسانه ها برای فعالیت کارکنان خود در رسانه ها به ویژه شبکه های اجتماعی و در آینده در متاورس باید به تهیه یک منشور و دستورالعمل اقدام نمایند و ضمن بیان و تشریح بایدها و نبایدها، از بروز خطاهای حرفه ای احتمالی جلوگیری نمایند که همچون پیش گیری از انتشار اخبار جعلی و نادرست و یا مورد سوءاستفاده واقع شدن فعالان این حوزه و یا خود رسانه است.
وی ادامه داد: در خیلی از رسانه ها تاکید می شود که فعالان هر رسانه باید مستقل از هویت سازمانیِ خود، در شبکه های اجتماعی حضور یابند. چونکه نباید کارهای فردی آنها تداعی گر و یا نمایندگی از طرف سازمان تلقی شود.
سلیمی افزود: از دیگر الزامات، حرکت فعالان رسانه ها در چهارچوب های حرفه ای و اخلاقی است. ضمن مشخص کردن این چارچوب ها باید تبعات عدول از آنها را نیز در این دستورالعمل تبیین و تعریف کرد.
وی افزود: ارائه راهکارهایی برای تشخیص اخبار جعلی از واقعی خصوصاً در رسانه های اجتماعی، ارائه هشدارها و سفارش های لازم و... نیز می تواند به هرچه کاربردی تر شدن این دستورالعمل کمک نماید. این دستورالعمل باید توان صیانت از رسانه و نیز کارکنان آنرا در مقابل لطمه های احتمالی در شبکه های اجتماعی را داشته باشد.
مخاطبان و کاربران نیز مسئول اند
او که یکی از مدرسان کتاب تفکر و سواد رسانه ای در پایه دهم و یازدهم است اظهار داشت: به همان میزان که رسانه ها در مقابل اخبار و پوشش آن مسئولیت هایی دارند، از سویی خود مخاطبان و کاربران نیز نیازمند ارتقای مهارت ها و سوادهای رسانه ای، خبری، بصری و... خود هستند و هیچ گاه نباید هر مطلب و محتوایی را باور و بپذیرند. درعین حال نیز نباید در گردونه نشر و بازنشر اخبار جعلی و اطلاعات نادرست و گمراه کننده قرار گیرند. حداقل انتظار از آنها این است که از نشر و بازنشر آنچه مطمئن نیستند بپرهیزند.
وی تاکید کرد: خیلی از وقت ها همین نشرها و بازنشرها و همین دنبال کنندگی ها و لایک ها و کامنت های ساده است که برخی را به منافعشان می رساند؛ درحالی که افراد خود باید بدانند که در زمین بازی دیگران، دست به بازی نزنند و موجبات تامین منافع سایرین را از ابعاد تجاری و اقتصادی، سیاسی و... فراهم نکنند.
سلیمی اظهار داشت: اخبار جعلی و اطلاعات نادرست گاه بواسطه یک خبر، تبلیغ یا حتی یک طنز ساده ممکنست بال و پرِ انتشار بیابند، مراقب باشیم. هر محتوایی را باور نکنیم، نپذیریم و نشر و بازنشر نکنیم. اجازه ندهیم که ناخواسته به خدمت تامین منافع عده ای درآییم آن هم در لوای همین مشارکت های به ظاهر عادی مان در شبکه های اجتماعی.
وی ادامه داد: هر میزان که به رسانه های مورد رجوع خود اطمینان داشته باشیم نباید چشم و گوش بسته همه چیز را از آنها بپذیریم، زندگی در این عصر نیازمند هوشیاری، هوشمندی و تفکر انتقادی است.
مریم سلیمی


منبع:

1401/06/15
08:53:20
5.0 / 5
464
تگهای خبر: تضمین , نمایندگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۴ بعلاوه ۱
لباس دونی